Water Natuurlijk wil de geborgde zetels afschaffen. De partij vindt het een gemiste kans dat minister Van Nieuwenhuizen de beslissing hierover opnieuw voor zich uitschuift. De Tweede Kamer zou voor de zomer een besluit over afschaffing moeten nemen. Partijen kunnen zich dan goed voorbereiden op de waterschapsverkiezingen in 2023. “Maar dat zit er niet in”, zegt Peter Snoeren, landelijk voorzitter van Water Natuurlijk.
Het is volgens Snoeren klip en klaar dat de minister de hete aardappel doelbewust over de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 en de waterschapsverkiezingen in maart 2023 heen probeert te tillen. Het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving is hierover duidelijk in het op 7 januari 2021 verschenen rapport ‘De stem van het water’.
Van Nieuwenhuizen had het OFL verzocht om een consultatieproces in te richten naar aanleiding van het in juni 2020 uitgebrachte advies ‘Geborgd gewogen – advies over de geborgde zetels in waterschapsbesturen’ van de commissie Boelhouwer. De commissie was helder: schaf de geborgde zetels af.
Initiatiefwetwet Bromet
Het OFL stelt dat partijen minimaal een jaar voorafgaand aan de verkiezingen moeten starten met de kandidaatstellings- en selectieprocedures. Het betekent dat de Tweede Kamer voor de zomer van 2021 een besluit moet nemen over het dossier. Dat zit er volgens Snoeren niet in. “Bovendien zijn er geen signalen dat de Tweede Kamer de initiatiefwet van Laura Bromet, het Tweede Kamerlid voor Groen Links, om de geborgde zetels af te schaffen voor de zomer gaat behandelen. Over een week of drie gaat de Kamer met reces. Kortom: dat betekent uitstel tot de volgende waterschapsverkiezingen in 2027. Tenminste, als we blijven vasthouden aan het samenvallen van de waterschapsverkiezingen met de verkiezingen voor de leden van de provinciale staten.”
CDA en VVD kopen tijd
Na het advies van de commissie Boelhouwer gaven de politieke partijen die belang hebben bij het instandhouden van de geborgde zetels volgens Snoeren vrijwel direct aan geen haast te zullen maken met de behandeling ervan in de Tweede Kamer. Hierbij gaat het met name om het CDA, met een grote agrarische achterban, en de VVD, die vooral opkomt voor de belangen van het bedrijfsleven. “Deze partijen willen het onderwerp deel laten uitmaken van de coalitieonderhandelingen. Daarmee kopen ze tijd om de geborgde zetels voorlopig niet af te schaffen”, aldus Snoeren.
Gekozen bestuurders
De commissie Boelhouwer heeft volgens hem haarfijn aangetoond dat de geborgde zetels via de agrarische sector en het bedrijfsleven juist gebaat zijn bij het behoud van de geborgde zetels omdat de belangen ook via het CDA en de VVVD worden behartigd.
Ook heeft de commissie volgens hem duidelijk aangegeven dat de gekozen bestuurders in het waterschapsbestuur heel goed in staat zijn om alle algemene belangen in hun oordeel mee te wegen. Dat is volgens Snoeren vergelijkbaar met de gang van zaken bij provincies en gemeenten. “De algemene belangen van agrariërs en het bedrijfsleven worden uitermate goed gewogen door de gekozen bestuurders.”
Einde aan het monisme
Hoewel de partij nog geen officieel standpunt heeft ingenomen, is Water Natuurlijk voorstander van afschaffing van het monisme binnen de waterschappen. Dagelijkse bestuurders van de waterschappen maken immers nog steeds deel uit van het algemeen bestuur. “Het betekent dat ze mede besluiten over hun eigen voorstellen. Dat is binnen gemeenten en provincies niet meer het geval sinds de invoering van de wet dualisering in maart 2002. Binnen de waterschappen was destijds de tijd daar nog niet rijp voor.”
Sinds de invoering van de wet zijn de rollen, taken en posities van de raad en het college gescheiden en beschikken beide organen over een eigen ambtelijke organisatie ter ondersteuning. Maar nog belangrijker vindt Water Natuurlijk dat door het afschaffen van het monisme de kaderstellende en controlerende bevoegdheid van het algemeen bestuur veel helderder wordt.
