Onderzoek: Brabant voldoet niet aan Europese regels bij aanpak droogte
De Regte Heide is een waardevol Natura 2000-gebied in Brabant. (Foto: Saxifraga-Willem van Kruijsbergen)

Het Brabantse grondwaterbeleid voldoet niet aan de Europese regels om verdroging te voorkomen en natuur te herstellen. Dat blijkt uit onderzoek van Tilburg University en Universiteit Utrecht in opdracht van Natuurmonumenten, Brabants Landschap en de Brabantse Milieufederatie. Waterschap Brabantse Delta herkent zich in de conclusies. “Ook wij vinden dat we er op het gebied van droogtebestrijding en grondwaterbalans nog niet zijn”, reageert dijkgraaf Kees Jan de Vet.

Het onderzoek is uitgevoerd door de professoren Kees Bastmeijer (Tilburg University), Marleen van Rijswick (Universiteit Utrecht) en Jonathan Verschuuren (Tilburg University). Het richt zich op de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn (Natura 2000- gebieden en soortenbescherming), de Europese Kaderrichtlijn Water en het Europese klimaatadaptatierecht.

De natuurorganisaties roepen de provincie en waterschappen op om in de nieuwe beleidsplannen snel stappen te zetten om de doelen en (juridische) verplichtingen rond verdroging te halen. In het rapport schrijven de onderzoekers dat in Noord-Brabant jaarlijks meer water aan de grond onttrokken dan er wordt aangevuld. Dat vinden ze zorgelijk, het leidt tot verdroging en is zeer slecht voor de natuur. En dat terwijl het een Europese verplichting is om te zorgen dat de natuur niet verder verslechtert, maar ook dat deze herstelt en verbetert.

Beperkte grip overheid

De overheid lijkt volgens de onderzoekers beperkte grip te hebben op de totale omvang van de grondwateronttrekkingen. Dat komt onder meer doordat vergunningsvrije beregeningen niet begrensd zijn voor wat betreft de cumulatieve onttrekking. Er is voor deze totale onttrekkingen geen maximum gesteld, terwijl deze onttrekkingen wel een direct effect hebben op het watersysteem. De grip op het totaal aan grondwateronttrekkingen is mogelijk ook beperkt omdat bestaande vergunningen aanzienlijke onbenutte ruimte kennen die door de vergunninghouder en overheid vaak als bestaande rechten worden beschouwd. De onderzoekers denken dat bestaande en nieuwe waterontrekkingen tot juridische geschillen kunnen gaan leiden.

Onvoldoende herstel grondwaterbalans

Uit het onderzoek blijkt dat de waterplannen van de provincie Noord-Brabant en de Brabantse waterschappen naar verwachting de grondwaterbalans onvoldoende zullen herstellen. Het onderzoek is beperkt tot de juridische invalshoek. Het omvat geen zelfstandige hydrologisch en ecologisch onderzoek. Hiervoor gebruikten de onderzoekers literatuur en andere documentatie.

Verdroging effectiever aanpakken

Om verdroging tegen te gaan, is het belangrijk om water langer vast te houden op een natuurlijke wijze, stellen de onderzoekers. Ze adviseren overheden om meer grip op de grondwateronttrekkingen te krijgen om verdere verslechtering van de grondwatertoestand te voorkomen en een goede grondwatertoestand in 2027 te bereiken. Dat is de uiterlijke deadline om aan de Europese verplichtende doelstelling voor grondwater en verdroging te voldoen.

Niet alleen oplossen

“De afgelopen jaren hebben we hard gewerkt en verschillende maatregelen genomen, maar dat we meer moeten doen is een feit”, zegt dijkgraaf Kees Jan Vet in het Brabants Dagblad. “Dat de zomer dit jaar een echte Hollandse zomer was, met meer neerslag dan in voorgaande jaren, heeft daar helaas niets aan veranderd.”
De Vet benadrukt dat ‘we als waterschappen de droogteproblematiek in Brabant niet alleen kunnen oplossen’. “Daarvoor is samenwerking ontzettend belangrijk. Wij zoeken als waterschap continu de samenwerking met andere, zoals natuur- en landbouworganisaties en overheden.”

Droogteconvenant grondwater

Hij noemt als actueel voorbeeld het ‘droogteconvenant grondwater’ dat de Brabantse waterschappen op dit moment met de provincie afronden. “We moeten een grote beweging maken om de waterbalans te herstellen, het convenant draagt daaraan bij.”
De bedoeling is om het convenant dit jaar vast te stellen, meldt de woordvoerster van waterschap Brabantse Delta. De conceptversie is niet openbaar. De werktitel is “Samen op weg naar herstel en bewaking van de grondwaterbalans in Brabant”. “Dat geeft dus aan dat de betrokken partijen samen de schouders gaan zetten onder het tegengaan van de verdroging in Brabant. De communicatie over het convenant vindt eind dit jaar plaats.”

 

Meer nieuws uit de watersector