Gemeenten, provincies en waterschappen riepen de afgelopen dagen het kabinet op sneller maatregelen tegen overlast door hoosbuien mogelijk te maken en te voorkomen dat de gevolgen van klimaatverandering terechtkomen bij inwoners en bedrijven. De overheden vragen minister Van Nieuwenhuizen (IenW) vooral om extra geld. Een typisch geval van ‘het ijzer smeden als het heet is’?
‘Wateroverlast door extreem weer komt steeds vaker voor’, schrijven de VNG, het IPO en de UvW. ‘De afgelopen weken is ons land weer ernstig getroffen door hoosbuien met grote schade en overlast tot gevolg. De weersomstandigheden die we voor 2050 verwachtten, treden nu al op. De hevige buien van deze week zijn een ernstige voorbode van wat ons te wachten staat. Snelle maatregelen om schade door wateroverlast en langdurige droogte te voorkomen zijn nodig. Analyses laten zien dat als er niets wordt gedaan, we tot 2050 ruim 71 miljard euro schade tegemoet kunnen zien.’
Op 29 mei viel in Nederland #extreem veel #neerslag in korte tijd. Deze animatie toont het verloop van de van de buien (links) en de cumulatieve neerslaghoeveelheid (rechts). Meer weten? Neem dan contact op. #neerslag #wateroverlast #regen #klimaatadaptatie pic.twitter.com/o04GDb1RUn
— HydroLogic (@HydrologicNL) May 30, 2018
Te kort door de bocht?
De drie organisaties wekken de indruk dat ze verrast zijn door buien die eigenlijk pas over dertig jaar zouden moeten vallen, maar is dat niet een beetje te kort door de bocht? De hoosbuien van de afgelopen weken zijn echt niet de eerste die in ons land (of in de ons omringende landen) zijn gevallen. Zijn dit werkelijk de buien die eigenlijk ‘pas’ in 2050 zouden mogen vallen? En hoe erg is het eigenlijk als de straten van tijd tot tijd blank staan? Stichting Rioned gaat wat genuanceerder om met het ‘probleem’ van ondergelopen straten. ‘De rol van een rioolstelsel is al vanuit de uitgangspunten en het ontwerp beperkt’, schrijven Harry van Luijtelaar (Stichting Rioned) en Daniёl Goedbloed (Amsterdam RainProof) in een artikel op de Rioned-website. ‘Bij het dimensioneren van een rioolstelsel is nooit uitgegaan van het verwerken van (zeer) extreme buien. Daarbij is gerekend op een flinke bijdrage van de berging van water op straat. Water op straat is daarom onvermijdelijk.’
Wat gaat er mis?
Van Luijtelaar en Goedbloed vinden het wél opmerkelijk dat er al zo snel sprake is van schade. Zij schrijven: ‘Een rioolstelsel kan 20-30 mm neerslag in een uur verwerken. Water op straat is nog geen regenwateroverlast. Het bergen van ongeveer 40 mm neerslag op straat zou in vlak gebied geen problemen moeten geven. Schade door regenwater blijkt al op te treden bij buien in de orde van 30 tot 55 mm in een uur. Wat gaat hier mis? Welke schade is ontstaan door water dat van de straat naar het perceel loopt en welke schade door regen die rechtstreeks op het gebouw en het perceel is gevallen?’
‘Aanpak wateroverlast moet worden versneld’
Gemeenten, provincies en waterschappen stellen in hun brief aan minister Van Nieuwenhuizen dat een klimaat met steeds meer extremen vraagt om aanpassingen in de inrichting van Nederland. Zo is het volgens hen nodig dat water meer ruimte krijgt, onder meer door meer groen en tijdelijke opslag in steden en dorpen. ‘Daarnaast is het belangrijk dat bij bouwplannen rekening wordt gehouden met klimaatverandering en water en dat er in het landelijk gebied voldoende waterbergingen zijn. Omdat de realiteit eist dat deze maatregelen versneld worden ingevoerd en opgepakt is extra geld nodig’, schrijven VNG, IPO en UvW.
‘Het bouwpeil moet omhoog’
De Stichting Rioned vindt ook dat er veel meer ruimte moet worden gemaakt voor het opvangen/bergen van regenwater. De meest effectieve bescherming van woningen en gebouwen, zo stellen Van Luijtelaar en Goedbloed, is het realiseren van een voldoende hoog gelegen bouwpeil, dat meer ruimte geeft voor waterberging op straat. ‘Dat wisten de Batavieren op hun terpen al en dat wisten we drie decennia geleden ook nog, maar daarna is de aandacht voor het bouwpeil afgenomen, wellicht doordat we in de vorige eeuw weinig te maken hebben gehad met extreme buien en meer aandacht hadden voor rolstoeltoegankelijkheid’, schrijven de twee deskundigen.
Tijd om de daad bij het woord te voegen
De roep om klimaatadaptieve maatregelen is natuurlijk niet nieuw en het kabinet heeft de urgentie van klimaatadaptatie allang onderschreven. Gemeenten, provincies en waterschappen vinden echter dat de regering nu ook de daad bij het woord moet voegen. De minister heeft immers ingestemd met het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie van de deltacommissaris en in het Interbestuurlijk Programma onderschreef het kabinet de urgentie van klimaatadaptatie. Volgens de drie partijen blijft de in het programma toegezegde financiële impuls om in alle gemeenten de aanpak te versnellen, tot op heden echter uit. Ina Adema, voorzitter van de VNG-commissie Water: “Als we nu niets doen, kijken we in de nabije toekomst tegen torenhoge schade en overlast aan. De regenbuien van deze week en de overlast die als gevolg daarvan is opgetreden, geven aan dat klimaatadaptatie geen uitstel meer duldt.”
‘Onduidelijk of het Rijk financieel bijspringt’
Hans Oosters, voorzitter Unie van Waterschappen, sluit zich daarbij aan: “Voor gemeenten, provincies en waterschappen is het tot op heden onduidelijk of het Rijk invulling zal geven aan de toezegging dat al vanaf dit jaar financieel wordt bijgedragen aan de oplossing van dit grote en groter wordende maatschappelijke vraagstuk. De eerste plannen zijn sinds september 2017 klaar, het is nu tijd dat de schop de grond in gaat.”
