Tien jaar lang hebben de Zeeuwse bestuurders, recreatie- en natuurorganisaties eraan gewerkt om het getijde terug te krijgen in het Grevelingenmeer. Op 8 maart werd het sein op groen gezet. Met de 75 miljoen euro uit de Rijksbegroting voor de aanpak van natuur en waterkwaliteit in de grote Rijkswateren, is de financiering nu eindelijk rond.
De aanleg van een ‘gat’ in de Brouwersdam kan nu beginnen en daarmee kan een getijde van 30 tot 50 cm terugkomen in het Grevelingenmeer. Het is de verwachting dat door de verversing met het zoute Noordzeewater binnen twee jaar nauwelijks nog zuurstofloos water in het meer aanwezig zal zijn.
Geld komt uit pot van 275 miljoen
Ministers Cora van Nieuwenhuizen (IenW) en Carola Schouten (LNV) waren persoonlijk aanwezig bij de presentatie van de nieuwe plannen voor het Grevelingenmeer. Schouten lichtte toe dat tijdens de formatieonderhandelingen voor het nieuwe kabinet is gesproken over de aanpak van de grote Rijkswateren en dat besloten is daar ook geld voor vrij te maken. Uiteindelijk is dat 275 miljoen euro geworden, waarvan nu 75 miljoen euro wordt gebruikt om de financiering rond te krijgen voor het project om het getijde terug te krijgen in het Grevelingenmeer.
Het Grevelingenmeer stond hoog op de prioriteitenlijst van de grote Rijkswateren waar de waterkwaliteit moet worden aangepakt. Op veel plekken is het diepere water zuurstofloos geworden en is er geen bodemleven meer. Ook de Eems-Dollard stond hoog op het lijstje en daar is nu 16 miljoen euro vrijgemaakt voor het faciliteren van een project voor het herstel van kwelders voor de Groningse kust.
Vijftien grote kokers
Rijkswaterstaat heeft voor de doorlaat in de Brouwersdam al een referentieontwerp gemaakt. In dat ontwerp is de doorlaat 34 m breed en bestaat deze uit 15 betonnen kokers van 8 x 8 m. De kokers worden geacht 1000 m3/s water door te laten, waardoor in het Grevelingenmeer een getijdewerking gaat ontstaan van 30 tot 50 cm.
Tijdens de presentatie van het nieuwe plannen riep Liz van Duin, directeur Netwerkontwikkeling Zee en Delta bij Rijkswaterstaat, de Nederlandse waterbouwsector op de komende twee jaar mee te denken over de verdere detaillering van het ontwerp. Een van de ontwerpvraagstukken is de vorm van de kokers. Rijkswaterstaat heeft de kokers vierkant gedimensioneerd, omdat dat goedkoper is. Maar als er straks turbines in gehangen worden om uit het doorstromende water energie te kunnen opwekken, is het efficiënter om ronde kokers te bouwen. Daarbij komt dat er in dat geval 22 kokers nodig zijn, omdat de turbines voor extra weerstand zorgen.
Ook vragen bepaalde ontwerpvraagstukken nog nadere aandacht, zoals de doorgaande weg over de doorlaat, de veilige vispassage en de afsluitbaarheid bij een storm op de Noordzee.
Over twee jaar de schop in de grond
De komende twee jaar zal het ontwerp van de doorlaat verder worden gedetailleerd en zullen ook de nodige aanpassingen in het Grevelingenmeer bekeken worden. Rijkswaterstaat hoopt in 2020 met de uitvoering te kunnen beginnen. Indien dat lukt, dan zou de doorlaat in 2024 klaar kunnen zijn. Op basis van de ervaringen met de openstelling van het Veerse meer kan de zuurstofloosheid dan in 2026 tot het verleden behoren. Of de doorlaat dan met getijdeturbines zal worden uitgerust, is afhankelijk van de instap van marktpartijen die er een business case van kunnen maken. De kosten van hele project van het terugbrengen van het getijde in het Grevelingenmeer is geraamd op 140 tot 150 miljoen euro.
Spuisluis levert beperkte bijdrage
Aan de andere zijde van het Grevelingenmeer is vorig jaar een spuisluis in gebruik genomen, waar water uit de Oosterschelde in en uit kan stromen. Deze sluis heeft echter maar een capaciteit van 75 m3/s en levert dus slechts een beperkte bijdrage aan de opheffing van de zuurstofloosheid in het Grevelingenmeer. Rijkswaterstaat heeft de spuisluis gebouwd zodat deze kan worden gebruikt door het Tidal Technology Center Grevelingendam, als testlocatie voor nieuwe getijdeturbines.
Rijkswaterstaat werkt ook al aan de verbetering van de waterkwaliteit van de Markerwaard, het Haringvliet en de Waddenzee. Over de mogelijkheden voor verbetering van de waterkwaliteit in het Zoommeer en de Westerschelde wordt nog gesproken.
