De 67 duizend bewoners van Rotterdam-Charlois kunnen terecht op tien testlocaties in de wijk en op de XL-testlocatie in Ahoy (foto: Raimond Spekking/CC).

De GGD Rotterdam-Rijnmond en het Erasmus MC zijn 26 januari gestart met het grootschalig testen van inwoners van de wijk Rotterdam-Charlois op het coronavirus. In het rioolwater van de wijk werden veel coronasporen aangetroffen, maar de gemêleerde bevolking liet zich slechts mondjesmaat testen. De signaalfunctie van rioolwatermetingen lijkt zich hier in de praktijk te bewijzen.

Er is in de wijk geen sprake van een grote uitbraak, laat de GGD weten. Eigenlijk stond het onderzoek al eerder gepland, maar door de plotselinge uitbraak op de school in Bergschenhoek was op korte termijn zoveel mogelijk testcapaciteit nodig in de gemeente Lansingerland. Daardoor moest Charlois even in de wachtkamer plaatsnemen. Het onderzoek daar is een aanvulling op eerder kleinschalig onderzoek in twee andere wijken in Rotterdam.

Hogere infectiedruk
Doel van het grootschalig onderzoek is meer inzicht te krijgen in de weg van het coronavirus. Ook moet blijken wat de testbereidheid van de bewoners is. Voor Charlois is gekozen mede vanwege de sporen die worden gevonden in het rioolwater. Uit metingen blijkt volgens een woordvoerder van de gemeente Rotterdam een hogere infectiedruk. Ook heeft de wijk een gemêleerde bevolking.

Besmettingshaarden vroegtijdig signaleren
Al in juni 2020 sprak minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid uit dat de rioolwatermetingen een signaalfunctie moesten krijgen die zou helpen bij de aanpak van corona. Inmiddels worden op alle Nederlandse rioolwaterzuiveringen regelmatig monsters genomen die door het RIVM worden gecontroleerd op genetische coronadeeltjes. Die aanpak is gebaseerd op het feit dat mensen die met Covid-19 zijn besmet maar nog geen klachten hebben, toch al deeltjes uitscheiden via de ontlasting. In WaterForum Magazine 06 (november 2020) zegt Mark van der Werf, programmaleider duurzaamheid, innovatie en internationaal bij de Unie van Waterschappen, daar het volgende over: “Met de metingen van het rioolwater kunnen besmettingshaarden en trends in specifieke regio’s vroegtijdig worden gesignaleerd. Dit zijn waardevolle gegevens die voorlopen op data van bijvoorbeeld testuitslagen en ziekenhuisopnames.” Dat wordt in hetzelfde artikel bevestigd door Ana Maria de Roda Husman, afdelingshoofd van het Centrum voor Infectieziektebestrijding binnen het RIVM: “In aanvulling op andere surveillancemethoden kun je via het rioolwater ook signalen van het virus zien van mensen die (nog) geen klachten hebben. Van iedereen die besmet raakt, krijg je via rioolwater al heel vroeg een signaal. Je weet ook waar de mensen met besmettingen zich ophouden, omdat ze daar ter plekke naar de wc gaan.”

Voor het eerst
Toch lijkt het nu voor het eerst te zijn dat de rioolwatermetingen op het coronavirus aanleiding zijn voor een grootschalig onderzoek. Al geruime tijd staan de meetgegevens op het coronadashboard van het ministerie van VWS onder het kopje ‘Vroege signalen’, maar dit leek tot nog toe niet of nauwelijks tot actie te leiden. De grafieken van de aangetroffen coronaresten in rioolwater leken bovendien niet echt vooruit te lopen op de daadwerkelijke testcijfers. Dat is althans het beeld op een landelijke schaal. De data van Rotterdam-Charlois lijken erop te wijzen dat de rioolwatermetingen op lokale of regionale schaal mogelijk wel een signaalfunctie kunnen hebben. Om dat zeker te weten, moeten natuurlijk wél eerst de resultaten van het bevolkingsonderzoek in Rotterdam-Zuid worden afgewacht.