In de nacht van zaterdag 24 op zondag 25 november plaatste Rijkswaterstaat een bellenscherm in het Amsterdam-Rijnkanaal, ter hoogte van de Amsterdamsebrug. Dit bellenscherm is een belangrijke maatregel tegen de verzilting van het oppervlaktewater, zoals die zich manifesteerde als gevolg van de droogte in de afgelopen zomer. Het moet de drinkwaterinlaatpunten langs het Amsterdam-Rijnkanaal beschermen.
Door de droogte leveren de rivieren minder zoetwater en daardoor stroomt het zoute zeewater vanuit het Noordzeekanaal verder het Amsterdam-Rijnkanaal in dan gebruikelijk. Omdat er langs het Amsterdam-Rijnkanaal inlaatpunten liggen van de omliggende waterschappen en een drinkwaterinlaatpunt, komt de zoetwaterinname in gevaar.
Alles op maat gemaakt
Het is voor het eerst dat een bellenscherm van dit formaat in een open water wordt toegepast om zoutwaterindringing tegen te gaan. Alles is op maat gemaakt voor het Amsterdam-Rijnkanaal. Tot en met december levert een aggregaat de energie, daarna wordt het bellenscherm op het elektriciteitsnet aangesloten. Het gebruik en het effect van het scherm worden nauwgezet gecontroleerd door onder andere meetpunten die het zoutgehalte (chloride) meten.
‘Tijdelijke schermen hebben hun dienst bewezen’
Minister van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat): “We zien nog steeds de gevolgen van de droogste en heetste zomer sinds veertig jaar. De tijdelijke bellenschermen die Rijkswaterstaat heeft ingezet, hebben de afgelopen maanden hun dienst bewezen met het tegenhouden van het zoute zeewater. Door het veranderende klimaat gaan we vaker te maken krijgen met periodes waarin er minder water door de rivieren zal stromen. Met deze permanente oplossing in het Amsterdam-Rijnkanaal kunnen we het inwinnen van drinkwater veiligstellen.”
Beperkte hinder voor de scheepvaart
Omdat het bellenscherm in de late avond en nacht van het weekend werd geplaatst, bleef de hinder voor de scheepvaart beperkt. Zaterdagavond 24 november om 22.00 uur werd het bellenscherm, nabij het gemaal Zeeburg, met drijvende bokken in de juiste positie gebracht. Het Amsterdam-Rijnkanaal was daarvoor tussen 22.00 uur en 02.00 uur gestremd voor alle scheepvaartverkeer. Om 04.45 uur is het scherm aangezet.
Een gordijn van bellen
Het bellenscherm is in feite een gordijn van luchtbellen die door het water omhoog stromen. De 50.000 kilo wegende constructie bestaat uit buizen met gaatjes die in de kanaalbodem worden geplaatst. Door de gaatjes wordt lucht geperst, waardoor een scherm van luchtbellen ontstaat. Zoutwater is zwaarder dan zoetwater, waardoor ten tijde van een beperkte rivierafvoer op de bodem een ‘zouttong’ ontstaat, die steeds verder het land indringt. Met de bellen wervelt het zoute water omhoog en mengt zich met het zoete water. Zo kan het teruggevoerd worden naar het Noordzeekanaal en wordt verdere instroom van zoutwater in het Amsterdam-Rijnkanaal tegengegaan.
Vissen worden niet gehinderd
Het bellenscherm is opgebouwd uit meerdere delen. De delen aan de zijkanten van het kanaal kunnen uitgezet worden, zodat vissen het bellenscherm kunnen passeren. De zijkanten van het kanaal liggen iets hoger dan het middengedeelte. De zoutindringing loopt vooral langs de dieper gelegen bodem. Door de zijkanten indien nodig vrij te houden van bellen, is vismigratie mogelijk zonder dat dit de effectiviteit van het bellenscherm vermindert.
