Donkere wolken pakken zich samen boven het Grevelingenmeer (foto: Bert Kaufmann/Creative Commons).

Als het aan de VVD ligt, wordt het Grevelingenmeer geschrapt als Natura2000-gebied. Dat maakte de grootste regeringspartij 14 november duidelijk tijdens het Kamerdebat over de kabinetsoplossingen voor het stikstofprobleem. Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) lijkt niet per se afwijzend te staan tegenover dat idee, maar de vraag is hoe reëel deze discussie is.

De regeringspartijen hebben onderling afgesproken dat het kabinet, in ruil voor verlaging van de maximumsnelheid, gaat bekijken of er Natura2000-gebieden zijn waarvan de beschermde status kan worden opgeheven. Dat is vooral de wens van de VVD. “Nederland zal op termijn blijven vastlopen als we op de huidige rigide manier blijven omgaan met Natura2000-gebieden”, zei VVD-Kamerlid Mark Harbers tijdens het debat over de stikstofmaatregelen. “Opschoning is hoognodig, net als het schrappen of herindelen van die gebieden.”

‘Regels werken beperkend’
Volgens de liberalen in de Tweede Kamer is het Grevelingenmeer bij uitstek een natuurgebied dat zonder beschermde status kan. “Daar wordt nu gewerkt aan verbetering van de waterkwaliteit, maar de mogelijkheden daartoe zijn beperkt omdat er daardoor beschermde plantjes op het land kunnen verdwijnen. Daar zit dus een knoop waar je niet uitkomt. Laat daar dan de beschermde status los en verbeter alsnog de waterkwaliteit. En maak daarvoor in de plaats eventueel een natuurgebied op een andere plek robuuster”, aldus Harbers.

‘De weg vrij voor projectontwikkelaars’
Het pleidooi van Harbers schoot met name GroenLinks en D66 in het verkeerde keelgat. Jesse Klaver, fractievoorzitter van GroenLinks, reageerde fel: “Juist rond de Grevelingen kunnen de gevolgen van zo’n wijziging groot zijn. Als je natuur onbeschermd maakt, wordt de kwaliteit alleen maar slechter. En dat maakt de weg vrij voor projectontwikkelaars om in de omgeving aan de slag te gaan met allerlei plannen. Die kun je dan maar moeilijk tegenhouden, want er ligt toch alleen maar slechte natuur in de buurt.” D66’er Tjeerd de Groot ging nog een stapje verder en gaf aan dat Nederland het areaal aan Natura2000-gebieden juist moet uitbreiden. “De Europese afspraak om 17 procent van het grondgebied aan te wijzen als Natura2000-gebied staat nog helemaal overeind”, zei hij. Nu bestaat 13 procent van Nederland uit beschermde natuur (circa 160 verschillende gebieden). De Groot: “We willen natuurgebieden verbinden en vergroten.”

Bestuurlijk dilemma
“Ik ga met provincies in gesprek over de staat van natuurgebieden”, beloofde minister Schouten tijdens het debat. Ook zij haalde het Grevelingenmeer aan. “Wij investeren miljoenen om het onderwaterleven in de Grevelingen op een hoger peil te brengen. Maar alles ligt op dit moment stil, omdat er één plantje op de oever is dat misschien verloren gaat. Dat stelt ons voor een bestuurlijk dilemma.”

‘Onmogelijk om het aantal natuurgebieden te verminderen’
Opmerkelijk genoeg verstuurde haar ministerie vorige maand nog een tweet waarin staat dat het volgens Europese regels onmogelijk is om het aantal natuurgebieden te verminderen. Dat zou alleen kunnen als een wetenschappelijke fout is gemaakt bij het aanwijzen van een Natura2000-gebied óf als de natuurbeschermingsdoelen onhaalbaar zijn. “Geen van de Nederlandse Natura2000-gebieden voldoet aan deze criteria”, twitterde het ministerie.