Binnenkort op het vakantiepark, straks in de wijk

Elke wijk een eigen, duurzame afvalwaterzuivering. Dat toekomstbeeld heeft Kevin van de Merlen, R&D-manager bij PureBlue al minstens vijftien jaar voor ogen. Die wijkwater­zuivering is compact, CO2-neutraal, draait zelfstandig en levert naast ge­zuiverd water ook warmte en energie. Een dertigtal cruiseschepen heeft inmiddels een compacte zuiverings­installatie van PureBlue aan boord, die ervoor zorgt dat het water niet ongezuiverd de rivier instroomt. En er wordt gebouwd aan een eerste full-scale demonstratiesysteem op vakantiepark Olmenveld in Serooskerke. Van de Merlen: “We hopen daarnaast natuurlijk op nieuwbouwprojecten waar we de voordelen van onze technologie echt op wijkniveau kunnen laten zien.”

Hergebruik

Water dichtbij de bron zuiveren kan zeker bijdragen aan verduurzaming, beaamt watertechnoloog Jan Post, programmadirecteur bij Wetsus. Water hoeft minder ver te worden verpompt en dat zorgt ook voor minder methaan­vorming (een sterk broeikasgas) in het riool. Zeker wanneer de centrale zuivering aan de maximale capaciteit zit, of bij lange transportafstanden zal het ook kosteneffectief zijn. Post: “Decentrale zuiveringen zijn bovendien schaalbaar en kunnen dus meegroeien met het aanbod. En gezien de groeiende maatschappelijke aandacht voor watertekorten en waterkwaliteit is het nu een goede tijd om nieuwe systemen in de markt te zetten.”In potentie kan decentrale waterzuivering 4200 ton CO2 per jaar per 100.000 inwoners besparen, stelt PureBlue. Voor heel Nederland zou dat neerkomen op een jaarlijkse besparing van 720.000 ton CO2, vergelijkbaar met de uitstoot van meer dan 200.000 auto’s. Wanneer je ook nog de warmte uit het afvalwater en energie uit het slib terugwint, kun je volgens Van de Merlen zeker ook nog een derde van het gasverbruik in een wijk uitsparen. Bovendien gaat het gezuiverde water niet meer ‘over de dijk’, maar wordt het benut voor het doorspoelen van toiletten, het sproeien van de tuin of irrigatie in de landbouw. Dat spaart weer drink- en grondwater uit.

Technologie

Voor decentrale zuiveringssystemen zijn allerlei processchema’s denkbaar, stelt Post, elk met eigen voor- en nadelen. De technologie achter de compacte en duurzame biologische zuiveringssystemen van PureBlue is voor het grootste deel in house ontwikkeld, aldus Van de Merlen. “Ik hou ervan betaalbare oplossingen te zoeken en een technologie tot in de puntjes uit te werken.” Hij doet dat bij PureBlue met een klein internationaal team van vaste medewerkers en stagiaires, in een bedrijf dat in vijftien jaar tijd is uitgegroeid tot zo’n vijftig werknemers. PureBlue werd op Aqua Nederland 2022 zelfs tot beste werkgever in de watersector uitgeroepen. “We investeren in werkgeluk. Gelukkige mensen = gelukkig bedrijf”, staat te lezen op de website.

Van de Merlen blijkt zelf een goed voorbeeld daarvan. PureBlue werkt ook samen met zijn eigen bedrijf Merlin Innovation, dat CO2-neutrale Solar Gin produceert: de eerste ambachtelijke gin gedestilleerd met zonnewarmte en zonne-energie. Een bevlogen milieuman? “Je kunt dat bezieling noemen, maar ik ben vooral overtuigd dat technologie oplossingen biedt voor klimaatproblemen. En ik wil graag iets doen voordat de wereld naar de knoppen gaat.”

Cruiseschip

De zuivering van afvalwater in PureBlue’s installaties gebeurt biologisch met gespecialiseerde bacteriën (MicroPack). Gezuiverd water en vaste stof worden gescheiden via dissolved air flotation (MicroFlux). Van de Merlen: “Dissolved air flotation is een complexe techniek voor afvalstromen met sterk wisselende samenstelling, maar het is gelukt een volledig zelfsturend en zelfreinigend procedé te ontwikkelen zonder bewegende delen.” Dat laatste is cruciaal om het onderhoud te minimaliseren en heeft zich bewezen op de cruiseschepen, waar niet zomaar een monteur bij de hand is. Lastig afbreekbare stoffen, zoals medicijnresten en andere microverontreinigingen, kunnen in een extra module (HydroForce) worden afgebroken met uv-licht of ozon, of een combinatie van de twee. Het eindresultaat is (naast het gezuiverde water) een geconcentreerde, dikke afvalstroom die kan worden opgehaald voor verwerking in een vergister, bijvoorbeeld samen met gft. Belangstelling is er inmiddels ook vanuit ziekenhuizen. Van de Merlen: “Ziekenhuizen of verzorgingstehuizen kun je beschouwen als een kleine wijk: een paar honderd tot soms duizend mensen.” Ze zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor ongeveer vijftien procent van de emissie van humane geneesmiddelen in het oppervlaktewater. In de Green Deal Duurzame Zorg is afgesproken dat ziekenhuizen medicijnresten in hun afvalwater verminderen en dat kan bijvoorbeeld op duurzame manier met een decentrale afvalwaterzuivering.

Camping

PureBlue’s systemen worden ook toegepast in de industrie, waar decentrale afvalwaterzuivering van de geconcentreerde stromen vaak loont vanwege uitsparing van gemeentelijke zuiveringsheffingen. “De kennis en ervaring die we in de afgelopen jaren zo hebben opgedaan, zit ook in de nieuwste systemen verwerkt.” Maar het uiteindelijke doel blijft de duurzame wijkwaterzuivering. Nieuwbouwwijken zijn dan het laaghangend fruit. Het systeem kan precies op maat ontworpen worden, zonder aansluiting op het riool. Overigens toont ook het Midden-Oosten belangstelling voor deze primeur. Drinkwater kan dan in het droge klimaat nogmaals worden gebruikt, bijvoorbeeld voor irrigatie. Op de lange termijn denkt Van de Merlen ook aan decentrale afvalwaterzuivering in bestaande wijken: retrofit. Post: “Dat is wel complexer, omdat de infra­structuur moet worden aangepast. Ontkoppeling van bestaande wijken vraagt om een systeembenadering; het bestaande rioolsysteem en de afvalwaterzuivering moeten immers goed blijven functioneren.” Hij pleit ook voor goede certificering. “Decentrale systemen zijn niet in beton gegoten zoals rwzi’s. Dat maakt ze overal plaatsbaar, maar vraagt ook om goede risicobe­heersing, dus om monitoring en perio­diek onderhoud om de kwaliteit van behandeld water te garanderen en om onbedoeld of verkeerd hergebruik te voorkomen.”

Zoetwatertekort

Maar eerst zal het systeem zich in praktijk moeten bewijzen. Dat moet komend jaar gebeuren op camping Olmenveld in Serooskerke, Walcheren, eigendom van (oud)-elektrotechnicus Jos Westerbeke. Olmenveld telt bijna 500 chalets, camper- en kampeerplaatsen en huisvest in het hoogseizoen dus al snel 2000 tot 2500 toeristen. Het is niet specifiek een ‘groene’ camping, stelt de campingbaas, maar hij streeft zeker naar een zo laag mogelijke CO2-footprint. “En dit is een gebied met een dreigend zoetwatertekort.” Elke groene investering die Westerbeke binnen vijf jaar terugverdient, doet hij in principe. Zo worden er de komende jaren ook duizend zonnepanelen geïnstalleerd.