Op 31 januari meldde de Telegraaf dat de bouw van 300.000 nieuwbouwwoningen belemmerd wordt omdat de drinkwatervoorziening niet in orde zou zijn. De krant deed een eigen analyse van de cijfers op basis van een signaalrapportage van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Vewin reageert dat dit probleem reëel is vanwege de vertraagde vergunningprocedure bij provincies en vanwege meespelende landbouw- en natuurbelangen.
De verwachting is dat de levering van drinkwater door drinkwaterbedrijven voor nieuwbouw steeds meer in de knel gaat komen. In sommige delen van Nederland is het al een probleem, zoals Groningen, de Achterhoek, West-Brabant en Zuid-Holland. In totaal zou het om 300.000 nieuwbouwwoningen gaan. Drinkwaterbedrijven kunnen woondeals niet sluiten omdat ze geen drinkwatervergunning krijgen. “Na 2030 geldt het voor bijna heel Nederland dat het echt een serieus probleem is”, reageert Pieter Litjens, voorzitter van de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (VEWIN) op NPO Radio1.
Oorzaak bij vergunningprocedure
Drinkwaterbedrijven kunnen wel leveren volgens Litjens, maar het proces van de afgifte van nieuwe watervergunningen duurt te lang of komt niet op gang. “De procedures duren te lang omdat er verschillende afwegingen moeten worden gemaakt. Soms staat het op gespannen voet met de ruimtelijke ordening, of er wel voldoende ruimte is voor waterwinning. En landbouw en natuurbelangen spelen altijd mee. Maar de voorziening van drinkwater moet als een belangrijke randvoorwaarde worden meegenomen.” Om de levering van drinkwater op de korte termijn (tot 2030) te waarborgen, werken Vewin en IPO met ondersteuning van het ministerie van IenW aan een Actieprogramma Beschikbaarheid drinkwaterbronnen 2023-2030.
Leveringsplicht
Minister Harbers is in gesprek met provincies en met het ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincies, maar hij kan niet garanderen dat er voldoende wateraansluitingen ontstaan, heeft hij laten weten aan de Telegraaf. Ook hij benadrukt de meespelende belangen bij de verdeling van het grond- en oppervlaktewater. “Iedereen wil dat er voldoende drinkwater is, maar het is de vraag waar die winning moet plaatsvinden. Drinkwaterwinning heeft namelijk consequenties op de landbouw en de natuur in die omgeving. Dit alles maakt het voor de drinkwaterbedrijven spannend of het gaat lukken om aan de leveringsplicht te blijven voldoen”, zegt hij in het Telegraaf- artikel.
Urgentie
Litjens: “We zijn ook in gesprek met provincies. We hopen dat de provincies de urgentie meer gaan voelen. De Inspectie voor de leefomgeving en transport heeft in een signaalrapportage aangegeven dat de vergunningverlening sneller moet, zodat waterbedrijven in staat zijn om nieuwe waterwinningen aan te leggen. Ook bij nieuwbouwhuizen. Het gebeurt nog wel eens dat er zaken worden aangespannen vanuit natuurorganisaties tegen waterwinningen. Maar waterbedrijven zijn grote natuurbeheerders in Nederland, en waterwinning moet hand-in-hand gaan met natuurwaarden.”
Problemen Dunea
Drinkwaterbedrijf Dunea uit Zoetermeer heeft vorig jaar de woondeal met Haaglanden niet ondertekend om watertekort te voorkomen. Dat ging om nieuwbouw van 75.000 woningen tot 2030. De benodigde waterwinning daarvoor moet plaatsvinden in een beschermd natuurgebied bij Den Haag, waar het waterbedrijf geen nieuwe vergunningen voor krijgt van de provincie. In totaal heeft het waterbedrijf plannen voor 255.000 huizen in hun werkgebied.
Drinkwaterlandschap
Een mogelijke oplossing ligt in een nieuw concept van Brabant Water: een drinkwaterlandschap. Dat is een landschap waar benutting van natuurlijke landschapskenmerken zorgt voor zowel voldoende en kwalitatief hoogwaardig grondwater, geschikt voor drinkwaterbereiding, als een hoge, kenmerkende biodiversiteit. Dit verschilt van veel gangbare (duin)waterwinningen, waar systeemvreemd water wordt aangevoerd. Bestaande grondwaterwinningen houden dan rekening met zowel het watersysteem als de aanwezige natuurwaarden, voor onderhoud en renovatie maar ook planning van nieuwbouw voor bedrijfsassets. Brabant Water legt dit vast in onderling afgestemde vlekkenplannen en terreinvisies. Hierbij dient de wettelijke taak van Brabant Water, het te allen tijde leveren van voldoende, kwalitatief hoogwaardig drinkwater, uiteraard in stand te blijven.
Op de Groote Heide is Brabant Water begonnen met het ontwikkelen van een drinkwaterlandschap in nauwe samenwerking met Waterschap De Dommel. Maar ook op andere locaties wordt het concept de komende jaren uitgerold. Brabant Water nodigt haar buren en (water)partners graag uit om de meerwaarde van drinkwaterlandschappen voor versterking van zowel het watersysteem als de natuurwaarden te vergroten.
