Doordat in het stroomgebied van de Rijn de afgelopen weken nauwelijks neerslag is gevallen, stevent de afvoer af op een nieuw laagterecord. De kans is vrij groot dat de afvoer later deze week onder de 800 m3/s zakt – de laagste afvoer tot nu toe dit jaar. Wordt het tijd voor een Permanente Oostelijke Aanvoer?
Ook de abnormaal hoge temperaturen van deze week helpen niet echt, maar omdat de daglengte veel korter is dan in de zomer, is de verdamping niet zo groot meer. Vanuit de bodem verdampt daarom minder water en ook planten en bomen hebben veel minder vocht nodig om de dag door te komen. Er blijft daarom wat meer water over voor de beken en rivieren en de daling van de Rijn van dag tot dag is dientengevolge niet zo groot als eerder in de zomer. De kans dat het record van de laagste Rijnafvoer ooit wordt verbroken is dan ook klein. Die bedroeg 620 m3/s en werd bereikt in november 1947. Maar mogelijk zakt de afvoer deze week al wel tot onder de 800 m3/s.
Permanente Oostelijke Aanvoer
Ook dijkgraaf Patrick Poelman van Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden vindt de lage Rijnafvoer alarmerend, in ieder geval alarmerend genoeg om erover te twitteren. Dat lokte een reactie uit van een voormalige hoogheemraad van Stichtse Rijnlanden. Guus Beugelink twitterde: “Toch maar eens serieuze stappen gaan zetten voor een Permanente Oostelijke Aanvoer POA om de zoetwatervoorziening van West NL te garanderen…” Daarmee is Beugelink niet de eerste die de droogte van 2018 aangrijpt om te pleiten voor zo’n POA. Ook het Wereldnatuurfonds (WWF) hield afgelopen zomer een hernieuwd pleidooi daarvoor.
‘Maak van de KWA een permanent aanvoerpunt’
Volgens het WWF is een POA een bruikbaar wapen tegen de verzilting van West-Nederland. Het is in feite een aanvulling op de KWA (Klimaatbestendige Wateraanvoer), die dit jaar op 24 juli in werking trad. De verwachting is dat de KWA door klimaatverandering en daarmee gepaard gaande periodes van droogte en zeespiegelstijging, steeds vaker geactiveerd zal moeten worden. “Maak daarom van de KWA een permanent aanvoerpunt: de Permanent Oostelijke Aanvoer, of POA”, zegt het WWF. Het refereerde daarbij aan een brief die WWF en Natuurmonumenten op 10 januari 2017 stuurden aan de Provinciale Staten van Zuid-Holland.
‘Gouda kan als innamepunt vervallen’
In de brief schrijven de twee natuurorganisaties onder andere: “Wij bepleiten de KWA aanvoerroute niet alleen in noodgevallen te gebruiken, maar structureel. Bij overschakeling op zo’n Permanente Oostelijke Aanvoer kan Gouda als innamepunt vervallen. Dit heeft voordelen voor landbouw en natuur in het Groene Hart, omdat de waterkwaliteit in het Amsterdam-Rijnkanaal en de Lek structureel beter is dan de waterkwaliteit van de Nieuwe Waterweg/Hollandsche IJssel waaruit Gouda nu zijn water betrekt. Het zoutgehalte van water dat een POA aanvoert, is gemiddeld genomen de helft en in extreme situaties slechts 1/3 van het zoutgehalte bij Gouda. Dit levert dus direct voordeel op voor de landbouw en de zoetwaterafhankelijke natuur in het Groene Hart.”
Rotterdam kan verzilten
Als West-Nederland niet meer afhankelijk is van zoetwater uit het eigen gebied, mag het water bij Rotterdam verzilten, stelt het WWF. “Dan kan de sluis dus langer open en kan er meer vis naar binnen” zei Michiel van den Bergh, zoetwaterexpert bij WWF, in augustus in een artikel in Trouw. “Zo kan de deltanatuur zich herstellen en kunnen de zalmen hun paaigebieden in Midden-Europa weer beter bereiken.” In datzelfde artikel wordt vastgesteld dat de KWA wel flink meer capaciteit moet krijgen voor deze kan worden omgedoopt tot POA. Dat lijkt geen probleem, aangezien al eerder is besloten de capaciteit van de KWA te vergroten. Die verbouwing van 40 miljoen euro moet in 2021 gereed zijn.
Besluitvorming laat op zich wachten
Het Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden, dat de waterwerken bij Utrecht beheert, en de provincie Zuid-Holland hebben echter nog geen grote stappen gezet in de richting van een POA. Stichtse Rijnlanden verwacht de besluitvorming over het plan pas in 2021, als de capaciteit van de KWA is vergroot. En de provincie wil eerst alle relevante gegevens over het functioneren van de KWA afgelopen zomer boven tafel hebben, alvorens ze de POA op de agenda zet.
