Om het probleem van de aanwezigheid van nitraat in grondwaterwinningen voor drinkwaterproductie op te lossen, is extra inspanning nodig. Dit stelt Vewin naar aanleiding van de factsheet ‘De tijd dringt’ over de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en nitraat.
De factsheet is in opdracht van Vewin samengesteld door onderzoeksinstituut KWR en is de eerste in een serie over stofgroepen die in verband met de KRW-doelen voor drinkwaterbronnen met urgentie moeten worden aangepakt. Voor nitraat in grondwater geldt daarbij de norm van 50 mg/liter als bovengrens. Nederland is verplicht om (grond)water dat bestemd is voor drinkwaterproductie zodanig te beschermen dat de kwaliteit ervan niet achteruitgaat én de zuiveringsinspanning voor de productie van drinkwater vermindert. De Nitraatrichtlijn heeft tot doel om verontreiniging van grond- en oppervlaktewater met nitraat uit agrarische bronnen te verminderen. Dit is een continue verplichting, de richtlijn heeft geen einddatum. De maatregelen om dit te bereiken zijn verplicht volgens artikel 11 KRW. Uit de factsheet blijkt dat Nederland de deadline voor het halen van de KRW-doelen in 2027 dreigt te gaan missen.
34 Winlocaties met problemen
De Nederlandse drinkwaterbedrijven in Zuid- en Oost-Nederland winnen op zo’n honderd plaatsen grondwater uit ondergrondse lagen die beperkt beschermd zijn door kleilagen. Op 34 winlocaties beïnvloedt nitraatuitspoeling de kwaliteit van het grondwater negatief. Hier is sprake van of dreigt een overschrijding van kwaliteitsnormen. Deze 34 winningen voorzien in 20 procent (140 miljoen m3/j) van de totale drinkwaterproductie in die regio’s.
Doel niet tijdig gehaald
Specifiek voor het terugdringen van de nitraatuitspoeling bij die 34 winlocaties voor drinkwaterproductie in Zuid- en Oost-Nederland is in 2017 een aanpak gestart die is vastgelegd in een bestuursovereenkomst. Doel is om in 2025 blijvend aan de nitraatnorm in het grondwater te voldoen. In een flink deel van de winningen kan het doel met de aanpak naar verwachting niet tijdig gehaald worden.
Stikstofaanpak
Uit de factsheet komt naar voren dat de drinkwaterdoelen onvoldoende worden meegenomen bij de verschillende onderdelen van de stikstofaanpak. Sinds 1991 voert Nederland beleid om het stikstofoverschot in de landbouw, en daarmee de nitraatuitspoeling, te verminderen. Dit beleid was aanvankelijk succesvol: het stikstofoverschot in de Nederlandse landbouw daalde vanaf eind jaren 1990 gestaag. Sinds 2010 is daar echter geen sprake meer van en lijkt het stikstofoverschot weer iets te stijgen. “Vooral in de omgeving van de 34 grondwaterwinningen vereist het terugdringen van de nitraatuitspoeling extra inspanning, omdat de bodems daar van nature gevoelig zijn voor uitspoeling”, aldus Vewin.
Afrekenbaar maatregelpakket
De naderende deadlines van de bestuursovereenkomst in 2025 en van de KRW in 2027 noodzaken tot een voortvarende aanpak van de nitraatuitspoeling naar het grondwater, zo stelt Vewin. De branchevereniging wil dat de bestaande doelen en aanpak voor het tegengaan van verontreiniging van drinkwaterbronnen met nitraat expliciet worden verankerd in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). “In de gebiedsprogramma’s moet een samenhangend en afrekenbaar maatregelenpakket worden opgenomen, gericht op tijdige KRW-doelrealisatie en het halen van het nitraatdoel bij drinkwaterbronnen. Het is belangrijk om de drinkwaterbedrijven goed te betrekken bij het opstellen van de gebiedsprogramma’s”, aldus Vewin.
