Deze week wordt op ambtelijk niveau door Belgische en Nederlandse instanties overlegd over de hoge concentraties van PFAS in de Westerschelde en het Kanaal Gent-Terneuzen. Dit spoedoverleg is een initiatief van de provincie Zeeland. De Zeeuwse provinciebestuurder Dick van der Velde liet in diverse media weten ‘een bak vol vragen’ over de PFAS-verontreiniging te hebben.
Die verhoogde concentratie aan PFAS kwam naar voren in een recent onderzoeksrapport dat is opgesteld in opdracht van Rijkswaterstaat. In het rapport staat een analyse van de PFAS-monitoringsgegevens van 2008 tot 2020. Daaruit blijkt dat in heel Nederland de PFAS-norm wordt overschreden, maar dat de Westerschelde en het Kanaal van Gent naar Terneuzen er in negatieve zin uitspringen.
Zoeken naar de oorzaak
Naar de oorzaak van die verhoogde concentraties wordt nog gezocht, maar er wordt al met de vinger gewezen naar twee bedrijven: de chemische fabriek van 3M in het Belgische Zwijndrecht en de Antwerpse afvalverwerker Indaver, die ook afval van Chemours in Dordrecht heeft verwerkt. De vervuiling door 3M in Zwijndrecht kwam aan het licht door de graafwerken in het kader van de Oosterweelverbinding, die de Antwerpse Ring langs de noordkant gaat sluiten. Daarbij werden hoge concentraties PFAS gevonden. De Vlaamse regering raadt het eten van eieren van eigen kippen af en zwangere vrouwen en kinderen moeten ook oppassen met groenten uit de eigen tuin. Bovendien is in het Vlaams Parlement een parlementaire onderzoekscommissie opgericht.
Afvalverwerker Indaver verwerkt het afval van meerdere chemiebedrijven in het Antwerpse havengebied en daarbuiten. Het bedrijf verwerkt elk jaar 400 tot 500 ton PFAS-houdend afval en heeft ook al laten weten de verontreinigde grond van 3M thermisch te kunnen reinigen. De vraag, die Indaver ook zelf opwerpt, is echter of verbranding van de vervuilde grond uit Zwijndrecht de beste oplossing is.
Onomkeerbaar vernietigd
Indaver ziet zichzelf in ieder geval niet als de veroorzaker van de verhoogde PFAS-concentraties. “In de draaitrommelovens van Indaver worden afvalstoffen met hoge PFAS-concentraties op hoge temperatuur verbrand”, zegt woordvoerster Inge Baertsoen. “Deze verwerkingsmethode is in lijn met de EU-verordening voor de vernietiging van deze persistente polluenten. De verbranding op hoge temperatuur zorgt voor het onomkeerbaar vernietigen van de PFAS-verbindingen in het afval.” Bovendien zijn de verbrandingsinstallaties volgens Baertsoen uitgerust met een zeer uitgebreide rookgaszuivering: “Door het toevoegen van hulpstoffen zoals kalkmelk, worden de resterende fluorides afgevangen in de rookgassen en omgezet tot reststof, zoals het onschadelijke calciumfluoride.”
In Zeeland geen waarschuwing
De PFAS-concentratie in de Westerschelde en het Kanaal van Gent naar Terneuzen is tussen de 2 en 25 keer hoger dan in de rest van Nederland. Maar de provincie Zeeland ziet nog geen noodzaak om, in navolging van de Vlaamse regering, het eten van voedsel uit eigen tuin of van eigen erf af te raden. De provincie heeft de NVWA wel gevraagd onderzoek te doen naar de gevolgen van de aanwezigheid van PFAS voor de voedselveiligheid. Ook heeft de provincie het RIVM gevraagd verder onderzoek te doen naar de opname van PFAS via de huid. Maar zwemmers hoeven zich volgens het provinciebestuur vooralsnog geen zorgen te maken.
Spoedoverleg
Volgens de provincie en Rijkswaterstaat zijn er in Zeeland geen bedrijven die PFAS in het oppervlaktewater lozen. De hoge PFAS-concentraties in de Westerschelde en het Kanaal van Gent naar Terneuzen gaven de provincie voldoende aanleiding voor het initiëren van een spoedoverleg. Het gaat in eerste instantie om het uitwisselen van informatie op ambtelijk niveau. Daarbij zal ook de Vlaamse Milieumaatschappij (VVM) aanschuiven. Van Nederlandse kant zitten, naast de provincie Zeeland, ambtenaren aan tafel van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid. Verder komen het RIVM, Rijkswaterstaat, de GGD, onderzoeksinstituut Deltares, waterschap Scheldestromen en Zeeuwse gemeenten naar Middelburg om de PFAS-problematiek te bespreken.
