Adviesbureau Berenschot gaat onderzoek doen naar de hoogwatersituatie in het Markermeer rond de laatste jaarwisseling. Het bureau is ingeschakeld door het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN), een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat, de waterschappen, Defensie en het KNMI.
Vier opeenvolgende afvoerpieken op de Rijn zorgden in de afgelopen kerstvakantie voor een extra hoog peil op het IJsselmeer en uiteindelijk ook op het Markermeer. Ongunstige noorden- en westenwind beperkten de spuimogelijkheden door de Afsluitdijk en daarmee ook die van het Markermeer naar het IJsselmeer. De westenwind maakte het lastig om te spuien van het IJsselmeer naar de Waddenzee, maar uiteindelijk bracht de oostenwind grotere problemen doordat die op zowel het IJsselmeer als het Markermeer scheefstand veroorzaakte. Door de hoge waterstand op het IJsselmeer kon ook het Markermeer moeilijker zijn water kwijt en liep ook daar het peil geleidelijk op. Het water steeg tot 35 cm boven NAP, terwijl gestreefd wordt naar 40 cm onder NAP. Een verschil van ruim 70 cm. In combinatie met scheefstand door de harde oostenwind ontstond hierdoor wateroverlast in de buitendijkse gebieden van Edam, Volendam en Hoorn.
Evaluaties
Na elke hoog- of laagwatersituatie voeren alle betrokken organisaties evaluaties uit. Volgens Rijkswaterstaat is dat een gebruikelijke procedure die is bedoeld om te leren van de situatie, zodat deze organisaties een volgende keer nog beter zijn voorbereid. Het WMCN werkt ook samen met andere overheden, zoals provincies en veiligheidsregio’s. In de evaluatie worden ook gemeenten benaderd.
Tijdlijn
Als onderdeel van de evaluatie stelt Berenschot onder andere een tijdlijn op van de opgetreden waterstanden en de genomen technische maatregelen. Tevens worden op basis van interviews, enquêtes en de uitkomsten van andere evaluaties procesmatige aspecten geëvalueerd zoals de berichtgeving, de communicatie, de crisisorganisatie en de samenwerking. Op deze manier zal Berenschot de hoogwatersituatie rond het Markermeer in Edam-Volendam, Waterland en Hoorn onderzoeken. Het is niet bekend wanneer de gehele evaluatie zal zijn afgerond.
Bestuurlijke bijeenkomst
De drie betrokken gemeenten en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier HHNK) dringen bij de minister van Infrastructuur en Waterstaat al langer aan op een onafhankelijk onderzoek naar het ontstaan van de te hoge waterstanden in het IJsselmeer, het Markermeer en de Gouwzee, in het bijzonder naar de rol van Rijkswaterstaat hierin. Begin februari is er contact geweest met de Hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat midden-Nederland. Vervolgens is er 15 februari een bestuurlijke bijeenkomst georganiseerd door Rijkswaterstaat om de gemeenten en andere overheden rondom het Markermeer te informeren over de situatie rondom de wateroverlast.
Onvoorziene omstandigheden
In die bijeenkomst was er ook aandacht voor het verloop van het peil in het Markermeer in de periode 1 oktober tot de dag van de bijeenkomst. Daarbij werd duidelijk dat vanaf 1 oktober 2023 het winterpeil is ingegaan, maar dat door ‘onvoorziene omstandigheden’ dit niet kon worden gehandhaafd. Rijkswaterstaat maakte tijdens de bijeenkomst ook bekend al een uitvraag te hebben gedaan voor een onafhankelijk onderzoek, dat de dienst wil laten uitvoeren door Berenschot. Dit onderzoek werd door Rijkswaterstaat omschreven als een ‘procesevaluatie met een doorlooptijd van circa drie maanden’. De uitkomsten zouden inzicht moeten geven in de situatie, op basis waarvan conclusies kunnen worden getrokken over de waterstanden op het Markermeer.
