Afvalverwerker ATM in Moerdijk loost jaarlijks 10 kilogram PFAS. Hoewel chemieconcern Chemours door de plaatsing van actiefkoolbedden nog maar één gram PFAS per dag uitstoot, kan het volgens staatssecretaris Heijnen van IenW bij ATM nog wel enkele jaren duren voor de lozing stopt ‘gezien de technische complexiteit van de benodigde zuiveringstechnieken.’
Leden van de VVD, het CDA en de Partij voor de Dieren stelden 14 maart dit jaar vragen aan staatssecretaris Heijnen van IenW over de afvalverwerking van PFAS bij ATM. De VVD-fractie wilde onder meer weten hoe de vergunde lozingsnormen voor de Belgische afvalverwerker Indaver zich verhouden ten opzichte van Nederlandse lozingsvergunningen voor Chemours en voor een afvalverwerker als ATM Moerdijk.
Vergunningen getoetst
Chemours beschikt over zowel een vergunning van de omgevingsdienst DCMR als Rijkswaterstaat, antwoordt Heijnen in de Kamerbrief. Beide vergunningen zijn getoetst aan de in Nederland vastgestelde normen voor oppervlaktewater en drinkwater en voldoen aan alle gestelde eisen. De PFAS-emissie bij Chemours bedraagt ongeveer 7 kg/jaar.
Nieuwe waterzuiveringsinstallatie
Het chemiebedrijf opende 31 maart dit jaar de nieuwe waterzuiveringsinstallatie Aquarius in Dordrecht. Het hart bestaat uit actiefkoolfiltratie met zes karakteristieke silo’s van het Belgische Desotec. “We lozen nu slechts 1 gram HFPO-DA per dag op het gemeentelijk riool”, gaf plantmanager An Lemaire tijdens de opening aan. De installatie werd binnen korte tijd gerealiseerd.
ATM
Maar bij ATM gaat de lozing vooralsnog jaren door, gezien ‘de technische complexiteit van de benodigde zuiveringstechnieken.’ ATM loost nu ongeveer 10 kg/per jaar. Dat gebeurt via de rwzi Bath van Brabantse Delta. De activiteiten die ATM uitvoert zijn gereguleerd door middel van een omgevingsvergunning afgegeven door de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant namens de provincie Noord-Brabant. Het waterschap Brabantse Delta treedt op als adviseur. De PFAS die in het afvalwater van ATM zit, is afkomstig uit de afvalstromen die ATM inneemt en verwerkt.
Niet te vergelijken
De woordvoerder van de provincie Noord-Brabant laat weten dat ATM en Chemours niet een op een met elkaar te vergelijken zijn. Chemours is een productiebedrijf en ATM een afvalverwerker. Bij afvalverwerkers is de vaststelling van de geschikte en haalbare emissieminimalisatie problematischer dan bij productiebedrijven, stelt de woordvoerder.
“Bij ATM worden zeer grote volumes afvalwater behandeld, waarin lage concentraties PFAS zitten. Door de grote afvalwaterlozing (ongeveer 760.000 m3/jaar) is dit toch een relevante hoeveelheid PFAS die uiteindelijk wordt geloosd”, licht hij toe.
“Actief koolfilters toepassen voor de lage concentraties PFAS is lastig omdat de actieve kool dan heel snel verzadigd raakt met andere organische verontreinigingen in het afvalwater. Vervolgens moeten er enorme hoeveelheden actieve kool op zeer hoge temperaturen -boven de 1.200 graden Celsius- verbrand worden, terwijl het dan feitelijk maar relatief weinig PFAS is dat er in zit” Dit heeft veel energieverbruik en substantieel extra emissies van stikstof koolstofdioxide ten gevolg. Er wordt momenteel door ATM onderzoek gedaan naar een andere oplossing, deze is technisch complex en vergt tijd.
Brabantse Delt worstelt ook
Waterschap Brabantse Delta worstelt ook met lozingen van afvalwater met PFAS, dat via hun zuiveringen en effluentleidingen stroomt. Bestuurslid Niels Mureau van het waterschap vindt dat de oplossing niet zit in het filteren en schoonmaken van de afvalstroom, maar juist aan de bron bij de producent.
“De enige echte oplossing tegen PFAS is het stoppen van de productie of het gebruik van stoffen die we niet in onze leefomgeving willen. Dit waterschap ziet niets liever dan dat er geen zorgwekkende stoffen meer in het water komen .”
Relatief eenvoudig
Mureau: “De situatie bij ATM is niet vergelijkbaar met Chemours. Dáár is de problematiek relatief eenvoudig. Chemours heeft een homogene stroom afvalwater met relatief veel PFAS. Voor een afvalverwerker is dat wezenlijk anders. Daar komt veel meer afvalwater vandaan waarvan onduidelijk is welke vormen van PFAS (er zijn duizenden varianten) erin zit en de hoeveelheid. Bovendien bevat die stroom legio andere stoffen die de koolfilters sterk vervuilen.”
Aanpak bij de bron
Mureau wijst erop dat ATM al resultaten boekt door een verscherpt acceptatiebeleid van afval. “Toch kan het afwijzen van vervuild afval dit niet de enige oplossing zijn. Waterschap Brabantse Delta wil aanpak aan de bron. En die bronnen zijn de fabrieken waar de PFAS geproduceerd wordt.”
Het filteren en zuiveren levert bovendien weer extra hoofdbrekens op, legt Mureau uit. “Hoe verder het afvalwater van de bron komt, hoe meer verdund en meervoudig vervuild, en daardoor stukken moeilijker te zuiveren.” Als bestuurder wijst hij ook op de denkfout die soms gemaakt wordt in een redenering om het afvalwater beter schoon te maken. “Het denken in alleen “end of pipe oplossingen” is symptoombestrijding, terwijl we beter de oorzaak van het probleem aan kunnen pakken. De snelste, meest efficiënte en goedkoopste manier om dit PFAS-probleem op te lossen, ligt bij de productie.”
Reductieprogramma
ATM is bezig om, in overleg met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant, een Vermijdings- en Reductieprogramma voor PFAS in afvalwater op te stellen. Op basis hiervan zullen maatregelen worden genomen om de emissie van PFAS verder te reduceren volgens, in overeenstemming met de minimalisatieverplichting voor ZZS.
Samen oplossing vinden
Theo Olijve, managing director van ATM, stelde vorig jaar in een interview met BN DeStem voor om samen het probleem van PFAS op te lossen. “PFAS zit namelijk óveral! In je pen, tablet, een bekertje, waterafstotende jassen en zelfs je lichaam”, schrijft ATM op de site.
“ATM produceert zelf geen PFAS, we worden er in de afvalfase mee geconfronteerd. Wij zijn een bedrijf dat dit opruimt. Helaas zijn PFAS stoffen die bijzonder langzaam afbreken”, zegt Theo Olijve in het interview.
SABIC
Heijnen gaat in de brief niet in op de lozing van PFAS bij SABIC. Het chemiebedrijf in Bergen op Zoom loost jaarlijks via een persleiding die uitkomt op de rioolwaterleiding van Brabantse Delta zo’n 50 kilo PFBS in de Westerschelde. Deze stof gebruikt het chemiebedrijf om de brandveiligheid van kunststoftoepassingen te kunnen garanderen en valt onder de stofgroep PFAS.
