Achttien samenwerkende hydrologen, klimaatologen, sociaalgeografen, water- en milieubeheerspecialisten pleiten in Nature voor erkenning van drie soorten droogte: teweeggebracht door het klimaat, teweeggebracht door de mens, en beïnvloed door de mens.
Kennislacunes
Ze signaleren daarvoor op verschillende terreinen kennislacunes. “We weten nog onvoldoende van de invloed van mensen op doorwerking van neerslagtekorten in lagere grondwatervoorraden en rivierafvoeren, van de invloed van verandering landgebruik op droogte en van wat de verschillende oorzaken – klimaat en mensen – bijdragen aan droogte”, zegt Henny van Lanen van Wageningen University, een van de onderzoekers. “Ook moeten we beter de menselijke perceptie van droogte en aanpassingsstrategieën gaan begrijpen, en datasets zien op te bouwen over menselijke activiteiten en impact van dit handelen op droogte.”
Invloed
Droogte is niet alleen een door natuur en klimaat veroorzaakt fenomeen, en watergebruik geen puur sociaaleconomisch verhaal. Mensen hebben invloed op droogte en reageren erop. Ze bouwen een stuwdam, gaan naar grondwater boren of dieper boren, passen het landgebruik aan, besparen water of trekken zich niets aan van een onttrekkingsverbod. De recente zware droogte in Brazilië is bijvoorbeeld niet af te doen als uitsluitend een natuurramp. Daarbij speelden ook ontbossing, urbanisatie en de bouw van spaarbekkens een rol.
Droogte in 2003 in de rivier Gardon (Frankrijk) met Romeins aquaduct dat werd gebruikt voor de watervoorziening van Nîmes >foto Henny van Lanen WUR
Waterbeheerders
De weerslag die menselijk handelen heeft op droogte, is echter wetenschappelijk moeilijk te kwantificeren. Daardoor is onduidelijk of waterbeheerders moeten reageren op droogte veroorzaakt door klimaatvariabiliteit of de maatregelen moeten aanpakken die droogte hebben veroorzaakt door menselijk handelen. Ook is de impact van droogte op de inkomens van boeren niet los te zien van de impact van beleid op toegang tot water, kosten van water, watervervuiling en politieke instabiliteit.
Multidisciplinaire aanpak
Wereldwijde samenwerking tussen natuur- en sociaal wetenschappers is hard nodig, stellen de onderzoekers. Ze wijzen op het stroomgebied van de rivier Júcar in Spanje als positief voorbeeld van samenwerking tussen natuur- en sociale wetenschappers. Van Lanen: “Dit stroomgebied is volledig door mensen beïnvloed. Maar doordat het een samenspel is geweest, en er een plan is ontwikkeld dat rekening hield met de hydrologie, wateronttrekking en stakeholders, blijft er in periodes van droogte wel water beschikbaar voor de verschillende functies.”
European Drought Centre
Aan de basis van het Nature-artikel staat Wagenings droogteonderzoek binnen het Zesde en Zevende Europese Kaderprogramma, waaraan ook de Wageningse auteurs Henny van Lanen, Ryan Teuling en Remko Uijlenhoet meewerkten. Veel onderzoekers leerden elkaar kennen via het netwerk van het European Drought Centre (EDC), dat Wageningen University en de universiteit van Oslo coördineren.
