Bewoners zijn vanwege oplopende schade, waarvan de oorzaak overigens nog niet vaststaat, fel tegen de voorgenomen uitbreiding van de drinkwaterwinning door Vitens in het Hammerflier. Eind januari zou de grondwaterstand zelfs al even dichtbij de interventiewaarde hebben gezeten bij de bouw van een waterkelder, waarop waterschap Vechtstromen aan Vitens een eerste waarschuwing gaf. Het waterschap blijft er bovenop zitten om schade aan woningen te voorkomen.
Het watertekort in Twente is hoog. Bedrijven die willen uitbreiden stuitten op dit watertekort. De mogelijkheden om water te winnen en de benodigde vergunningen daarvoor, lopen achter bij de vraag. Daarnaast is er een tekort aan drinkwaterbronnen om aan deze vraag te voldoen. Vitens wil daarom ook in Den Ham in het gebied Hammerflier een nieuwe waterwinlocatie openen, wat nog mogelijk is binnen de huidige vergunning van 1993. De vergunning is afgegeven voor de winning van 5 miljard liter water, waar Vitens op dit moment 1,3 miljard liter water jaarlijks van oppompt.
Verzet bewoners
Twenterand verkiest echter de leefbaarheid van de bewoners boven de drinkwaterschaarste in Twente. Twintig bewoners in Den Ham meldden schade aan hun huizen te hebben, van scheuren in de muren tot verzakkingen. De huidige drinkwaterwinning van Vitens zorgt al voor dalende grondwaterstanden, waardoor veenlagen droog kunnen komen te staan en panden verzakken. Dat deze schade echter veroorzaakt wordt door de grondwaterwinning, moet nog blijken uit het lopende onderzoek van de Advies Commissie Schade Grondwater (ACSG), dat tevens de schademeldingen ontving van de 20 bewoners. Het bureau doet in opdracht van de provincies onderzoek naar de schade. Ingehuurde hydrologen zullen bodemonderzoek doen en waterhoogtes vaststellen. Ook gaan ze peilbuizen na. De onafhankelijke commissie zal het onderzoek vervolgens nog beoordelen en een definitief rapport opstellen. Mocht de conclusie zijn dat de schade daadwerkelijk alleen op conto van de waterwinning komt, dan moet Vitens met een schaderegeling komen. Maar als er meerdere oorzaken zijn, is de provincie Overijssel weer aan zet.
Grondwaterstand bereikte bijna interventiewaarde
Bij de bouw van een waterkelder in Den Ham door Vitens eind januari, bereikte de grondwaterstand op 4 cm na bijna de interventiewaarde. Grondwater wordt weggepompt om te voorkomen dat er water omhoogkomt bij het graven van de kelder. Maar er was op een gegeven moment zoveel water weggepompt, dat het de interventiewaarde bijna bereikte. Dat kan voor schade aan woningen in de buurt zorgen. Inmiddels is de grondwaterstand weer hersteld naar minimaal 20 cm van de interventiewaarde. Volgens Martin Hilferink van waterschap Vechtstromen zit het waterschap er bovenop. Onder de afgegeven vergunning valt ook extra toezicht, omdat er sprake is van bronbemaling. Hilferink: “Daar zit een monitoringsplan aan vast. De grondwaterstanden houden we in de gaten. We nemen de buurt daarin mee”, aldus Hilferink in het AD.
Watertekort in heel Overijssel
In november 2021 luidde Vitens nog de noodklok over de hoge watertekorten in de hele provincie Overijssel. De zoektocht naar nieuwe winningen en de bijbehorende processen en procedures duren te lang om tijdig oplossing te bieden. ‘Door droge en hete zomers stijgt de drinkwatervraag extreem’, schreef Vitens in de brandbrief van november. ‘Vitens heeft in 2018, 2019 en 2020 nog nooit zoveel drinkwater moeten leveren. In Overijssel waren wij zelfs genoodzaakt meerdere vergunningen te overschrijden.’ Ondanks dat er dus in Den Ham nog wel ruimte is in de vergunning, is dat op veel andere plekken in Overijssel niet het geval.
De provincie zegt het met Vitens eens te zijn dat de drinkwatervoorziening niet meer kan wachten op te lang durende processen, maar stelt ook geen ‘golden bullet’ tot haar beschikking te hebben. De provincie verwacht op dit gebied veel van de Adaptieve Strategie Drinkwatervoorziening (ASD) die de provincie, Vitens en de waterschappen WDODelta en Vechtstromen in mei 2020 samen hebben afgerond. In de ASD staan stappen en maatregelen beschreven om op korte, middellange en lange termijn aan de drinkwatervraag te voldoen en tekorten in de toekomst te voorkomen.
