Praktijkproeven in Nederland, Duitsland en Zwitserland hebben voldoende aangetoond dat het mogelijk is om geneesmiddelen te verwijderen uit rwzi-effluent. Twee technieken die zich al voldoende hebben bewezen, zijn oxidatie (ozon) en adsorptie (actief kool). Dat is althans de conclusie van Stowa. Het kenniscentrum van de regionale waterbeheerders heeft een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de verwijdering.
Recentelijk zijn in Nederland verschillende studies, onderzoeken en demonstratieprojecten opgestart en uitgevoerd in het kader van medicijnrestenverwijdering uit afvalwater. Zo loopt er op rwzi Papendrecht (Waterschap Rivierenland) een praktijkproef met poederkooldosering aan actief slib en op rwzi De Groote Lucht (Hoogheemraadschap Delfland) wordt een pilot uitgevoerd met de toepassing van ozon. In Duitsland en Zwitserland zijn inmiddels de eerste zuiveringssystemen voor geneesmiddelen uit afvalwater gerealiseerd en in bedrijf genomen.
Vier technieken
Stowa concludeert in het rapport ‘Verkenning technologische mogelijkheden voor verwijdering van geneesmiddelen uit afvalwater’ dat alle in Nederland lopende of in opstart zijnde demonstratieonderzoeken naar verwijdering van geneesmiddelen uit afvalwater één van de best toepasbare technieken gebruiken. Vier technieken zijn momenteel direct toepasbaar:
• O3-oxidatie;
• Poederkooldosering aan actief slib;
• GAC-filtratie (nageschakeld achter nabezinktank);
• Combinatie van O3-oxidatie met GAC-filtratie of biologische nabehandeling.
Deze technieken hebben zich volgens Stowa bewezen als toepassing in de drinkwaterbereiding en/of afvalwaterzuivering in het buitenland.
Nadere aandacht
Volgens het rapport verdienen enkele aspecten van deze technieken wel nadere aandacht. Zoals de vorming van afbraakproducten bij de oxidatieve technieken. Bij constatering van ongewenste oxidatieproducten adviseert het rapport een nabehandeling met adsorptie (actief kool) of biologische afbraak (biologisch filter, ecologische systemen). De effectiviteit van deze nabehandeling moet op ecotoxicologische parameters worden gemonitord en niet alleen op chemische kwaliteitsparameters.
Duurzaam gebruik actief kool
Op basis van de evaluatie van GER-waarden blijkt dat actief kool relatief onduurzaam is. Om actief-kooltechnieken milieutechnisch verantwoord toe te passen, zijn duurzamer kool (green activated carbon) en/of duurzamere re-activatietechnieken gewenst. Als alternatief voor actief kool zijn nanoadsorbentia zoals nanoklei, Osorb, cyclodextrine, molecular imprinted polymers in de toekomst wellicht interessant.
Aandacht voor integratie
Verder adviseert het rapport om niet alleen naar geneesmiddelen te kijken, maar ook naar de andere resterende verontreinigingen in het rwzi-effluent, zoals nutriënten, micro- en nanoplastics, antibioticaresistentie. Met technieken met een breed spectrum, of combinaties van technieken, kan ook ‘bijvangst’ worden verwijderen.
Toekomstige ontwikkelingen
Volgens het rapport is een aantal technieken op termijn veelbelovend. Het betreft:
• Organics destruction cell (ODC) als alternatief voor actief kool;
• Nanoadsorbens zoals Osorb en kleitechnologie als alternatief voor actief kool;
• Selectieve gecoate membraantechnologie.
Hiernaar dient verder onderzoek verricht te worden, stelt Stowa in zijn onderzoeksrapport.
Hotspotanalyse
Tijdens het onderzoek naar de verwijderingstechnieken heeft Stowa ook gewerkt aan de landelijke Hotspotanalyse (STOWA-2017-42) om in beeld te brengen welke rwzi’s een significante bijdrage leveren aan de vrachten en concentraties van geneesmiddelen in oppervlaktewater en in drinkwaterbronnen.
De verschenen inventarisatie van technieken en de nog te verschijnen Hotspotanalyses zullen volgens Stowa samen inzicht in de te nemen maatregelen en de gevolgen van een landelijke aanpak van geneesmiddelenverwijdering uit de waterketen.
Het volledige Stowa-rapport vindt u op: http://www.stowa.nl/publicaties/publicaties/Verkenning_technologische_mogelijkheden_voor_verwijdering_van_geneesmiddelen_uit_afvalwater
