OpenIJ sluisdeuren Zeesluis IJmuiden
Het invaren van een van de sluisdeuren (foto: OpenIJ / Ko van Leeuwen).

Aannemersconsortium OpenIJ heeft twee sluisdeuren van Zeesluis IJmuiden op hun plaats aan de kanaalzijde gebracht. Gedurende een vierdaagse operatie zijn de stalen operationele deur en de reservedeur (in het droogdok) ingevaren. In september vorig jaar was al de eerste deur aan de zeezijde geïnstalleerd. Voor benutting van de, straks overbodige, Noordersluis zijn veel creatieve ideeën.

Opdrachtgever Rijkswaterstaat meldt dat het plaatsen van de roldeuren in etappes verliep. Eerst is de operationele deur met een gewicht van 3000 ton verplaatst naar de meest zuidwestelijke bolder van het binnenhoofd. Vervolgens is deze sluisdeur door middel van grote lieren 90 graden gedraaid en in de deurkas gemanoeuvreerd. Nadat de deur op de juiste positie lag, is de sluisdeur zowel gekoppeld aan de bovenrolwagen, de aandrijving van de deur, als aan de onderrolwagen. Deze onderrolwagen zorgt ervoor dat de deur over de railbaan op de drempel van de zeesluis kan rijden bij het open en sluiten van de sluis.

Reservedeur
Na het plaatsen van de operationele deur is twee dagen later de reservedeur in het droogdok gebracht. Ook deze deur is met behulp van lieren gepositioneerd en tot op de vloer van het droogdok afgezonken. Het droogdok maakt deel uit van het binnenhoofd van de zeesluis, gesitueerd naast de deurkas, en wordt afgesloten met de droogdokdeur. De reservedeur wordt ingezet op het moment dat er onderhoud moet worden gepleegd aan één van de operationele deuren. Alle drie de deuren hebben om die reden hetzelfde formaat (72 meter lang, 11 meter breed en 24 meter hoog), zodat ze uitwisselbaar zijn. In het droogdok kunnen de deuren in het droge worden geïnspecteerd en kan er onderhoud worden uitgevoerd.

Uitgebreid testen
Beide deuren lagen volgens Rijkswaterstaat al enige tijd in de Amerikahaven in Amsterdam te wachten en zijn op 16 maart naar IJmuiden vervoerd. De komende maanden zal de werking van de deuren uitgebreid worden getest. De deuren voor zeesluis IJmuiden zijn gemaakt in Zuid-Korea. In het najaar van 2018 zijn ze over zee vervoerd naar Nederland en daarna voorzien van de technische installaties. De operationele sluisdeur aan de kanaalzijde is samen met de sluisdeur aan de zeezijde dubbel waterkerend. Ze vormen daarmee een belangrijk onderdeel van de hoogwaterkering in IJmuiden. De deuren hebben ook een belangrijke functie bij het nivelleren van het waterpeil tijdens het schutten. Dit nivelleren vindt plaats via zestien schuiven in de deuren.

Groter wordende zeeschepen
Sinds 2016 wordt in IJmuiden gewerkt aan de bouw van de grootste zeesluis ter wereld, om ruimte te bieden aan steeds groter wordende zeeschepen. De nieuwe sluis wordt 500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep. Het project is een samenwerkingsverband van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord-Holland, de gemeente Amsterdam, Port of Amsterdam en de gemeente Velsen. Aannemersconsortium OpenIJ (VolkerWessels en BAM) bouwt de nieuwe zeesluis in opdracht van Rijkswaterstaat. Naar verwachting wordt de sluis begin 2022 in gebruik genomen.

Veel ideeën voor oude Noordersluis
Als de nieuwe zeesluis in gebruik wordt genomen, heeft de Noordersluis geen functie meer als sluis. Wat zou je allemaal kunnen doen met die Noordersluis? Met deze vraag startte Rijkswaterstaat in 2019 het co-creatietraject Toekomst Noordersluis. Vooruitlopend op de Omgevingswet deed Rijkswaterstaat een open oproep aan omgevingspartijen, bedrijven en experts om mee te denken over de maatschappelijke kansen voor deze oude sluis. Meer dan 100 mensen gaven gehoor aan deze oproep. Een breed palet aan omgevingspartijen, start-ups, kennisinstellingen en experts uit allerlei werkvelden heeft actief meegewerkt aan het co-creatietraject, zo meldt Rijkswaterstaat. In vier bijeenkomsten is een aantal ideeën verder uitgewerkt. Rijkswaterstaat begon het traject met de gedachte toe te werken naar één idee voor de Noordersluis. “Maar gaandeweg het traject kwamen we er samen achter dat er meerdere relevante en waardevolle ideeën werden ontwikkeld”, zegt Bregje van Beekvelt, verantwoordelijk directeur voor de co-creatie Toekomst Noordersluis. “Niet alleen voor het sluizencomplex, maar mogelijk ook voor andere plekken op het Rijkswaterstaat-areaal.”

Wellicht op andere plekken
Alle ideeën – van energieopwekking tot testlocatie en van opvang van plastic tot behoud van de schutfunctie voor de scheepvaart – zijn nu samengevat en geanalyseerd in een eindrapport, waarbij per idee vervolgstappen zijn benoemd. Bij sommige vervolgstappen is Rijkswaterstaat zelf aan zet, bij andere ligt de bal bij de initiatiefnemers. Het traject leverde ook ideeën op die wellicht op andere plekken kunnen worden ingezet. Een voorbeeld hiervan is Het Waterlab, waar het idee is om de Noordersluis te benutten voor het testen van innovaties op het gebied van scheepvaart, watermanagement en sluisbouw. Omdat zoiets mogelijk ook op een andere locatie kan, zal nu breder worden gekeken of sluizen die niet gebruikt worden, benut kunnen worden voor deze innovatie.

Omgevingswet
Met oog op de naderende Omgevingswet was het voor Rijkswaterstaat in meerdere opzichten een mooie leerervaring. Van Beekvelt: “Met de Omgevingswet in aantocht is het belangrijk om ervaringen op te doen met dit soort type trajecten.” De Omgevingswet stimuleert vroegtijdige participatie om tijdig belangen, meningen en creativiteit op tafel te krijgen. “Hiermee wordt de (denk)kracht van andere partijen benut en kan gezamenlijk gewerkt worden aan maatschappelijke opgaven. Deze open manier van werken wordt in het kader van de Omgevingswet steeds belangrijker.”

Meer informatie vindt u op de website Toekomst Noordersluis.