Vierentwintig gewasbeschermingsmiddelen die sinds 2005 zijn toegelaten, zijn aangetroffen in het bodemwatermilieu en breken daar beperkt af. Dat blijkt uit een recente overzichtsstudie van wateronderzoeksinstituut KWR op basis van monitoringdata van drinkwaterbedrijven uit de periode 2010-2014. De vereniging van drinkwaterbedrijven Vewin noemt het zorgwekkend dat ook recent toegelaten middelen reeds in grond- en oppervlaktewater zijn teruggevonden.
KWR heeft een landelijk overzicht gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen en hun afbraakproducten in drinkwaterbronnen. Uit de studie blijkt dat bij innamepunten van grond en oppervlaktewaterbronnen sporen van meerdere gewasbeschermingsmiddelen zijn aangetroffen. Op veel locaties zaten daar norm-overschrijdende concentraties bij. Ook bij het merendeel van de freatische grondwaterwinningen komen sporen van gewasbeschermingsmiddelen of afbraakproducten voor.
Quick-scan
Tevens is een quick-scan uitgevoerd voor middelen die recent op de markt zijn verschenen. Deze stoffen zijn met een nieuw ontwikkelde analysetechniek op verschillende locaties in grond- en oppervlaktewaterbronnen waargenomen. Deze analysemethode houdt in dat stoffen gelijktijdig en gevoelig worden gekwantificeerd met vloeistofchromatografie (LC) gekoppeld aan massaspectrometrie (MS). Hierbij worden semi-polaire en apolaire stoffen gescheiden op een analytische kolom (C18) en gedetecteerd met een massaspectrometer.
Smoglaag
“Door het jarenlange en wijdverbreide gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is een soort smoglaag van verontreinigingen in het grondwater ontstaan. Deze smoglaag geraakt op steeds grotere diepte en heeft inmiddels ruim de helft van de grondwaterwinningen bereikt. Hopelijk worden de effecten van recente maatregelen snel genoeg zichtbaar om het tij te keren”, reageert KWR-onderzoeker Arnaut van Loon.
Norm-overschrijdingen
Dankzij de studie ontstaat er meer zicht op risico’s van gewasbeschermingsmiddelen voor de drinkwatervoorziening. In 2017 waren er ruim 850 middelen toegestaan op de Nederlandse markt, waaronder een aantal als alternatief voor inmiddels uitgesloten middelen. Inmiddels zijn de nieuwe neonicotinoïde (anti-insectenmiddelen die bijdragen aan bijensterfte) thiamethoxam (mag sinds 2019 alleen nog onder glas worden gebruikt) en de fungicide (anti-schimmel) fluopyram zelfs in norm-overschrijdende concentraties aangetroffen.
Toelatingsprocedure
Volgens de KWR-onderzoekers is een sterkere borging van het drinkwaterbelang in regionaal en landelijk gewasbeschermingsbeleid nodig. Het rapport stelt ook dat beschikbare gegevens beter moeten worden benut bij de toelatingsprocedure van gewasbeschermingsmiddelen. Omdat de gewasbeschermingsmiddelenmarkt doorlopend verandert, is het noodzakelijk regelmatig de inspanningen tegen het licht te houden die worden geleverd om drinkwaterbronnen langdurig veilig te stellen, aldus de onderzoekers.
Maatregelen
Vewin stelt dat er meer maatregelen nodig zijn om bronnen te beschermen. Ook is meer aandacht nodig voor toezicht en handhaving van bestaande maatregelen, met name gericht op de bescherming van drinkwaterbronnen.
