Door Astrid van de Graaf
Waar hebben we antiscalants ook al weer voor nodig?
“Bij het produceren van water met omgekeerde-osmose membraansystemen (RO) kunnen beperkt oplosbare zouten kristallen vormen, neerslaan en daarmee de membranen verstoppen. Antiscalants zorgen ervoor dat die kristallen niet worden gevormd, of klein blijven of in oplossing blijven zodat ze niet neerslaan op het membraan. Je moet deze stoffen dus continu toevoegen aan het voedingswater in de juiste dosering om dit te voorkomen. Momenteel worden vooral fosfonaten en acrylaten op grote schaal toegepast als antiscalant. Deze zijn gedeeltelijk of geheel op fossiele grondstof gebaseerd.”
Waar worden de ‘groene’ antiscalant Carboxyline van gemaakt?
“Carboxyline is gebaseerd op de stof inuline gewonnen uit de cichoreiwortel. Dit is een product van Sensus de andere business groep van Cosun. Dat product zetten wij chemisch om tot CMI (carboxymethylinuline) door functionele groepen te introduceren, want inuline doet op zich niets. We hebben nu een duurzaam product dat gebaseerd is op een herwinbaar plantaardige grondstof dat tevens fosfaat- en stikstofvrij is, en een gunstig eco-toxprofiel heeft. Vandaar het groene karakter.”
Werkt deze stof op dezelfde manier als de huidige antiscalants?
“Het is relatief uniek dat één molecuul meerdere functies tegelijk heeft. Het heeft drie eigenschappen waardoor het als antiscalant optimaal functioneert. Ten eerste houdt het vrije ionen in oplossing zodat deze geen onoplosbare zoutcomplexen kunnen vormen. Ten tweede voorkomt het kristalgroei doordat het als het ware om beginnende kristalletjes heen gaat zitten. Ten slotte kan het kleine kristalletjes gesuspendeerd houden. De fossiele varianten kunnen dit vaak niet allemaal tegelijk. Daarom worden er vaak blends gemaakt van twee of drie verschillende acrylaten zodat het water goed te behandelen is. Dat kan natuurlijk ook met ons product.”
“Wij denken dat we een goed alternatief hebben voor de huidige stoffen dat een stuk duurzamer is. Afhankelijk van de samenstelling van het voedingswater werkt deze stof zelfs beter. Maar het is lastig om een typerend voorbeeld te geven. Water bevat vele stoffen en het hangt af van de samenstelling, de concentraties en de onderlinge verhoudingen daarvan of dosering van onze antiscalant een oplossing biedt. Wanneer de samenstelling bekend is, kunnen onze technologen heel snel zeggen wat de mogelijkheden zijn. Onze stof kan bijvoorbeeld zeer goed scaling door calciumzouten voorkomen, silicium is een stuk lastiger. Daarom moet je case per case bekijken. Dat geldt ook voor de huidige antiscalants.”
Waarom zou een waterproducent deze groene antiscalants gaan gebruiken?
“Er zijn twee duidelijke hoofdvoordelen te onderscheiden, het groene karakter en de verlaging van de operationele kosten. Het product is namelijk duurzaam, bioafbreekbaar en draagt niet bij aan biofouling omdat het geen fosfor en stikstof bevat. Biofouling, waarbij een soort biofilm op het membraan ontstaat door groei van micro-organismen, is een andere belangrijke factor waardoor membranen verstopt kunnen raken. Daarom zien we dat de membraansystemen met ons product langer operationeel blijven vergeleken met fosfonaten.”
“En daarmee raak je aan de operationele kosten. Wanneer het langer duurt voordat de druk begint op te lopen – uiteindelijk gebeurt dat altijd – dan hoeven de membranen minder vaak gereinigd te worden. Dat betekent weer minder productiestops, minder arbeidskosten, minder reinigingschemicaliën en ook lagere energiekosten. Die oplopende druk moet je namelijk wel compenseren om dezelfde waterproductie te halen.”
“Daarbij zijn die reinigingschemicaliën vrij agressief. Wanneer je het aantal opschoningsmomenten kunt verminderen van vier keer per jaar naar één keer per jaar dan gaan ook de membranen langer mee. Dat zien we nu in de praktijk gebeuren.
Dat pleit voor gebruik van ons middel. Het is alleen nog lastig om daar concrete kwantitatieve besparingen aan te hangen. Het grijpt in op de hele operationele cirkel en per bedrijf verschilt wat de drijfveren zijn om dit middel te gebruiken. De komende jaren gaan we opzoek naar mooie businesscases om het voordeel duidelijk te laten zien.”
Worden de groene antiscalants al in de praktijk gebruikt?
“Het drinkwaterbedrijf Vitens in Dinxperlo gebruikt al enig jaren onze antiscalant. Ze zijn overgestapt omdat ze op gegeven moment het restwater van de membraanfiltratie niet meer op het oppervlaktewater mochten lozen. Het water voldeed niet meer aan de lozingsnorm voor fosfaat omdat ze fosfonaten gebruikten. Ons product bevat geen fosfor en is biodegradeerbaar, waardoor Vitens nu weer wel mag lozen en geen dure waterzuiveringsinstallatie hoefde te bouwen.”
“Verder zijn er nog drie bedrijven in Nederland die onze antiscalant op grote schaal gebruiken voor hun RO-systemen. Het is toepasbaar voor de productie van drinkwater want het voldoet aan de KIWA-ATA-eisen en NSF standard 60, maar het is ook geschikt voor waterbereiding voor de voedingsindustrie zoals bierbrouwerijen en de productie van proceswater.”
Tijdens de Aqua Nederland Vakbeurs in Gorinchem op 17, 18 en 19 maart organiseren NWP, Water Alliance en EnvAqua de Nationale Watertechnologie Week 2015 met als thema ‘De waarde van water, nu en in de toekomst’. In de aanloop daartoe spreekt Waterforum elke week met een van de sprekers in dit kennisprogramma. Tom Brooijmans, Cosun Biobased Products BV, verzorgt op 19 maart de presentatie ‘De groene anti-scalant voor waterproductie’.