Dunea is gestart met het oppompen van brak grondwater uit de zoetwaterbel onder de Scheveningse duinen. De FreshMan-pilot moet duidelijk maken of hiermee de zoetwatervoorraad kan worden vergroot. De brakwateronttrekking vindt plaats op drie verschillende dieptes en de effecten. Een uitgebreid 3D monitoringsysteem houdt de effecten op het grondwater in de gaten.
U gaat nu een PREMIUM artikel op WaterForum lezen. Benieuwd wat dat verder inhoudt? U vindt hier onze uitleg: Uitleg WaterForum online PREMIUM artikelen.
Met een druk op de knop, startte directeur Wim Drossaert 31 januari de pomp voor de onttrekking van 50 m3/u brak grondwater op de waterwinlocatie in de Scheveningse duinen. Tijdens de driejarige proef wordt een deel van het opgepompte brakke grondwater ontzilt en aan de reguliere drinkwaterproductie toegevoegd.
Dunea wil weten of deze winning en ontzilting van brakwater kan worden opgeschaald tot 6 miljoen m3 per jaar als aanvulling op de huidige drinkwaterproductie. Daarnaast heeft de FreshMan-pilot tot doel om de zoetwaterbel in het duingebied te vergroten. In een speciaal ontworpen boorput zijn drie onttrekkingsfilters aangebracht waarmee het brakke grondwater op verschillende diepten, met verschillende zoutconcentraties, wordt gewonnen.
Langere overbrugging
In de Scheveningse duinen ligt een groot waterwingebied waar Dunea aanvullend rivierwater uit de Lek en de Maas infiltreert. Onder de duinen heeft zich een grote zoetwaterlaag gevormd die op grote diepte overgaat in brak water en op nog grotere diepte in zout water.
Onder normale omstandigheden pompt Dunea het zoete duinwater van geringe diepte omhoog. In het onverhoopte geval van een innamestop voor het rivierwater, zoals bij een ernstige vervuiling van de Maas, schakelt het bedrijf over op diepere winningen. Hierdoor gaan de winningen langzaam verzilten omdat ze het eronder gelegen brakke grondwater aantrekken.
Na vijf weken is het diepere grondwater zo verzilt dat de winning moet worden stilgezet. Dunea wil deze overbruggingsperiode vergroten tot drie maanden. Dat wordt met FreshMan bereikt door de inzet van het gezuiverde brakwater en door de beoogde vergroting van de zoetwaterlaag. Door de vergroting kan tijdens de diepe winning het optrekken van brak grondwater langer worden uitgesteld.
Veranderende zoutconcentraties
De speciaal ontworpen winput op het terrein van de Scheveningse productielocatie heeft drie filters die oplopend van 80 tot 110 m diep reiken. De zoutconcentraties lopen op van 2 tot 11 gram per liter. Naast de winput zijn 8 meetputten aangebracht waarmee veranderingen in de verdeling van zoet, brak en zout grondwater nauwkeurig kunnen worden gevolgd.
Een van de gebruikte technieken is crosshole ERT: een geofysische techniek die een driedimensionaal beeld construeert van de zoutconcentraties rondom de winput. Onderzoekers van Deltares ontwierpen dit systeem en voeren de komende jaren de metingen en analyses uit.
Toenemende verzilting
Volgens projectleider GertJan Zwolsman van Dunea voldoet het ontwerp van het puttenveld aan de verwachtingen. De winfilters zijn op de juiste diepten aangebracht en de monitoringsputten liggen op de juiste locaties om de groei van de zoetwaterlaag goed te kunnen volgen.
“Het gebruik van brak water voor drinkwaterproductie is niet uniek. Maar de onttrekking vanuit de diepe ondergrond, de vergroting van de zoetwatervoorraad en 3D monitoring van onttrekking van het grondwater zijn wel heel bijzonder. Hopelijk gaat deze pilot de toepassing van brak grondwater voor drinkwaterproductie in kustgebieden stimuleren”.
Volgens Zwolsman gaan drinkwaterbedrijven in kustgebieden in toenemende mate te maken krijgen met de verzilting van hun bronnen door de verwachte zeespiegelstijging.
Europese subsidie
De FreshMan-pilot wordt uitgevoerd samen met KWR, Deltares, Arcadis. Allied Water is betrokken om de opgedane kennis in andere kustregio’s toe te passen. Bij de pilot zijn ook de Vlaamse drinkwaterbedrijven De Watergroep en Aquaduin betrokken die een soortgelijke onttrekking van brak duinwater gaan uitvoeren. De FreshMan-pilot wordt door EU Life Climate Action gesubsidieerd en loopt nog tot 2025.
