hoogwater-limburg
Overstroming van de Geul op 14 juli 2021 (foto: Defensie)

Om extreme overstromingen in de toekomst van de rivier de Geul in Valkenburg te voorkomen, is water langer vasthouden bovenstrooms een van de voorgestelde maatregelen. Toch werkt dit onvoldoende om extreme overstromingen in Valkenburg te voorkomen, concludeert Deltares met partners na een eerste verkennende studie. Verder raadt Deltares een grensoverschrijdend beheerprogramma van de Geul en internationale samenwerkingen aan.

In opdracht van het ministerie van IenW, in het kader van de Beleidstafel Hoogwater en Wateroverlast, heeft Deltares een verkennend onderzoek gedaan naar mogelijke maatregelen om toekomstige overstromingen van de Limburgse Geul te voorkomen. Deltares voerde het onderzoek uit in samenwerking met onderzoekers van de TU Delft en van universiteiten uit België, Duitsland en Luxemburg. Er zijn veel maatregelen mogelijk die zorgen voor minder hoogwater in Valkenburg, zoals water bovenstrooms langer vasthouden, regenwaterbekkens aanleggen of regenwaterafvoer vertragen uit bebouwd gebied. “Helaas is het positieve effect van deze maatregelen te klein om dit soort extreme overstromingen in Valkenburg volledig te voorkomen”, vertelt onderzoeksleider Jaap Kwadijk van Deltares.

Stroomgebied de Geul

De onderzoekers brachten nauwkeurig in kaart hoe het internationale stroomgebied van de Geul eruitziet, welke gevolgen zware regenval hierop heeft en welke gebieden in juli 2021 tijdens het hoogwater in Valkenburg onder water kwamen te staan. Ook onderzochten ze de effecten van maatregelen zoals water bovenstrooms langer vasthouden, door bijvoorbeeld bebossing van hellingen en rivierdalen, het aanleggen van regenwaterbekkens, of het vertragen van regenwaterafvoer uit bebouwd gebied.

Droogte- en natuurbeheer

“De aanpassingen in het landschap die we hebben onderzocht zijn heel grootschalig, daarmee erg ingrijpend en kosten bovendien veel tijd voordat ze gerealiseerd zijn. Toch moeten ze niet worden afgeschreven, want bij minder extreme regen kunnen ze wellicht wel het hoogwater beperken.” Daarnaast zijn veel van de watervasthoudende maatregelen bevorderlijk voor droogte- en natuurbeheer.

Andere aanbevelingen

Uit het onderzoek kwamen ook andere aanbevelingen naar voren om toekomstige overstromingsrisico’s te verlagen. Zoals een grensoverschrijdend beheerprogramma voor de Geul, in nauw overleg met de inwoners. Hieronder vallen maatregelen die op korte termijn eenvoudig zijn uit te voeren: verbetering van het meetnet en het waarschuwingssysteem, een goede (schade-)regeling voor herstel, inzetten op lokale bescherming en aanpassingen aan gebouwen. Ook maatregelen voor de langere termijn zijn van belang; zoals water zoveel mogelijk vertragen tot onderaan de hellingen en in de beek, zonder dat dit op die locaties zelf tot wateroverlast leidt.

Daarnaast adviseren de onderzoekers om in internationale samenwerking te investeren, om van de Geul een living lab te maken. Zo kan men in nauwe samenwerking het bodem- en watersysteem beter begrijpen en de effectiviteit van maatregelen goed monitoren.