Bij de bespreking van het evaluatierapport van de extreme regenval in juni door het algemeen bestuur van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK), was er nauwelijks kritiek over de late opschaling van het crisisbeheer. Dit ondanks het feit dat veel getroffen boeren beweren dat er minder schade op hun akkers zou zijn ontstaan als het hoogheemraadschap direct meer ondersteuning had gegeven aan de rayonmedewerkers in het veld. Wel vroegen meerdere bestuursleden zich af hoe het mogelijk was dat een kwart van de rioolwatergemalen niet goed werkten.
De vergadering van het algemeen bestuur op 28 oktober begon met een terugblik op het weekend van 18-20 juni toen een enorme regenbui de westelijke Schermerboezem trof. In een gebied van 50 bij 10 kilometer viel in een etmaal meer dan 100 millimeter en plaatselijk wel 140 millimeter. Uit de terugblik bleek dat het hoogheemraadschap die vrijdagavond verrast was door de ‘explosie’ van de neerslag. Rayonmedewerkers in het veld waren enorm druk bezig waardoor het team van het crisisbeheer op het hoofdkantoor aanvankelijk geen goed beeld had van de wateroverlast die die avond in twee uur tijd was opgetreden. Pas in loop van zaterdagmiddag kreeg het crisisteam de regie weer helemaal in handen. Toch heeft het hoogheemraadschap volgens dijkgraaf Luc Kohsiek goed gehandeld. De stuwen, pompen en gemalen zijn goed bediend, omdat er nog voldoende ruimte in de boezems was om al het water af te kunnen voeren. Een opschaling van fase 1 van de eigen crisisorganisatie zou geen toegevoegde waarde hebben gehad. ‘De technische bestrijding was effectief. Storingen aan de poldergemalen zijn snel verholpen. De snelle inzet van trekkerpompen heeft goed gewekt en de meeste waterbergingen hebben hun werk goed gedaan’, zo luidde de conclusie. Het algemeen bestuur kon zich vinden in dit beeld.
Real time waterbeeld
Kohsiek was het met enkele bestuurders eens dat het goed zou zijn geweest als de waterbeheerders de beschikking zouden hebben gehad over een real time beeld. ‘Met een eigen monitoring zouden wij niet hebben hoeven wachten op het KNMI. Ook met GPS-systemen op de trekkerpompen, zouden wij een veel completer waterbeeld hebben gehad.’ Dit gaat een van de aandachtpunten worden in een plan van aanpak voor verbeteringen waar het hoogheemraadschap nu aan gaat werken. Het eigenhandige optreden van de boeren met hun eigen trekkerpompen leidde bij het algemeen bestuur tot discussie. Vrijdagavond was het hoogheemraadschap niet goed bereikbaar en besloten boeren zelf trekkerpompen in te zetten, om hun eigen akkers droog te houden. Die inzet ging dus buiten de regie van het crisisteam van het hoogheemraadschap om. De boeren hadden wel contact met de rayonmanagers in het veld, maar die waren zo overbelast dat ze het hoofdkantoor niet over de voortgang konden informeren.
Eigen regie
Enkele bestuurders vroegen zich af hoe het hoogheemraadschap of het wel wenselijk is dat boeren hun eigen pompen inzetten. In een reactie liet Koshiek weten dat de extra pompcapaciteit bij dit soort extreem grote buien uiteraard zeer welkom is, maar dat de regie wel altijd bij het hoogheemraadschap moet liggen. Het bestuur is verontrust over de mededeling dat boeren veertig extra trekkers en pompen hebben aangeschaft om bij een volgende bui snel in te kunnen zetten. Het algemeen bestuur is zich bewust dat het hoogheemraadschap eerst weer het vertrouwen moet terugwinnen bij de boeren alvorens de regie helemaal terug in eigen hand te kunnen nemen.
Optreden dijkgraaf
Ook de rol van de dijkgraaf kwam aan de orde. Het kwam Koshiek op flinke kritiek te staan dat hij het weekend helemaal onzichtbaar was gebleven. Hij betreurde dit maar stelde dat hij de afspraken in het draaiboek had gerespecteerd en hij de communicatiemedewerkers niet voor de voeten had willen lopen. Wat hem betreft zal dit niet nog een keer zo lopen. Maar niet nadat eerst de draaiboeken op dit punt zijn aangepast, zo voegde hij er aan toe.
Falende rioolgemalen
Verder kwamen de rioolgemalen ter sprake. Uit het evaluatierapport bleek dat bijna een kwart een kwart daarvan niet goed functioneerde. Volgens het evaluatierapport voldeden 26 van de 117 rioolgemalen niet aan de beoordelingscriteria van afnamecapaciteit (100%) en ledigingstijd (<10 uur). Een eenduidige verklaring kon tijdens de vergadering niet worden gegeven maar het hoogheemraad zal hierover in de gesprek gaan met de betrokken gemeenten.
Snellere omschakeling
De dag na de vergadering van het algemeen bestuur heeft het hoogheemraadschap met LTO Noord het evaluatierapport besproken. LTO Noord blijft op het standpunt dat een opschaling van het crisisbeheer wel degelijk schade had kunnen voorkomen. Toen de extreme bui zich vrijdagavond aandiende, stond het watersysteem op veel plekken nog op het innemen van water omdat het droog was geweest. De snelle omschakeling naar het afvoeren, heeft tijd gekost. Niet alle gemalen zijn geautomatiseerd en moesten handmatig worden omgezet. Bij sommige gemalen trad een storing op die eerst verholpen moest worden. Hierover zijn het hoogheemraadschap en LTO Noord het nog met elkaar eens. Het hoogheemraadschap stelt dat meer schade door de wateroverlast niet voorkomen had kunnen worden. LTO Noord is van mening dat een snelle extra inzet van rayonmedewerkers wel degelijk verschil zou hebben gemaakt. “Schuiven zijn te laat dichtgegaan en waterbergingen te laat ingezet. De weinige rayonmedewerkers in het veld konden het werk niet aan”, concludeert provinciaal waterbestuurder Kees Stoop van LTO Noord in Noord-Holland. Wat hem betreft waren er te weinig waterschappers in het veld om de snelle omschakeling mogelijk te maken. Hij pleit voor meer rayonmedewerkers en het verder autoriseren van de bediening van schuiven en gemalen.
Lees hier meer nieuws uit de watersector
