“We moeten ervoor zorgen dat watermodellen niet steeds weer ter discussie worden gesteld. Dat zou een geweldige stap voorwaarts betekenen voor het politiek-bestuurlijke debat.” Dat gaf een deelnemer aan tijdens een recente bijeenkomst van de Stuurgroep Regionale en Landelijke Modelinstrumentaria.
Vertegenwoordigers van het Rijk, wetenschap, kennisinstituten en koepelorganisaties van de drinkwatersector en regionale waterbeheerders spraken tijdens de bijeenkomst in Utrecht met elkaar over de vraag welke watermodellen de waterbeheerders in ons land in de nabije toekomst nodig hebben.
Belangrijke basis
Katja Portegies, Directeur Veiligheid en Water bij Rijkswaterstaat, benadrukte aan het begin van de avond het grote belang ervan. “Zeker wanneer we uitgaan van de principes van water en bodemsturend bij de ruimtelijke inrichting van Nederland zijn onze watermodellen een belangrijke basis voor politiek-bestuurlijke keuzes waar we als Nederland voor staan en die onze toekomst bepalen.”
Twijfel over modellen
Sommige politici zetten echter vraagtekens bij het gebruik van modellen als basis. Zo staat in het Hoofdlijnenakkoord tussen de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB dat “waar het gebruik van modellen onontkoombaar is, ze mede worden gebaseerd op meten en weten, en op basis van werkelijke waarnemingen in de praktijk.”
Modellen bepalen beleid
Eerder gaf Pieter Omtzigt in een lezing bij stichting Sociale Christendemocatie aan dat modellen in toenemende mate het beleid in Den Haag bepalen. “En daar is wel iets mis mee”, aldus Omtzigt. “Want modellen beschrijven de werkelijkheid, maar de werkelijkheid is buitengewoon complex, en per definitie niet volledig in een model te vangen. En op het moment dat we dit vergeten, gaat het mis.”
BBB
De BBB is nog stelliger in het verkiezingsprogramma. Zo schrijft de partij dat ‘bij de witteboordenoverheid een nieuwe generatie heeft geleerd om uit te gaan van gemiddelden en modellen. En deze mensen gaan dan ook werken met gemiddelden en modellen. En omdat iedereen het doet, blijft het zo.’ En een paar pagina’s verder: ‘een land bestuur je niet op basis van modellen of spreadsheets.’
Ter discussie
Een deelnemer aan de bijeenkomst zei hierover het volgende. “We moeten ervoor zorgen dat de modellen niet steeds weer ter discussie worden gesteld. Dat zou een geweldige stap voorwaarts betekenen voor het politiek-bestuurlijke debat.”
Instrumentarium met impact
De complexiteit van waterbeheer neemt toe, zo bleek uit de pitch van Saskia van Vuren (Staf Deltacommissaris): de zeespiegel stijgt, buien zijn extremer, de zomers zijn droger en de waterkwaliteit staat onder druk. Alles tezamen al een uitdaging op zich. Het samenspel met natuur, woningbouw en infrastructuur maakt de opgave nog complexer.
Belangen tegenover elkaar
Belangen staan soms recht tegenover elkaar. Hoe zorg je er dan voor dat je de juiste afwegingen maakt? Dat vraagt om betrouwbare en geaccepteerde modellen die bestuurders kunnen helpen bij het inschatten van de impact van te nemen beslissingen.
Aansluiten
Het modelinstrumentarium moet aansluiten bij de opgaven waar Nederland voor staat. Dat vraagt om een instrumentarium dat zich niet beperkt tot watervraagstukken, maar waarmee de betrokken partijen de verschillende opgaven integraal en gebiedsgericht kunnen analyseren. Daarbij is vertrouwen in de modellen essentieel, zodat de uitkomsten uitlegbaar zijn in de gesprekken met de verschillende belanghebbenden.
Nieuwe technologie
Nieuwe technologische ontwikkelingen kunnen helpen om die hoge ambitie waar te maken, luidde de boodschap in de pitch van Hanneke van der Klis (Deltares). Tegelijkertijd zorgt dat ook voor de nodige vragen rondom de ontwikkeling van een modelinstrumentarium. Kunstmatige intelligentie biedt allerlei kansen, maar op welke wijze gaan de betrokken partijen het toepassen en is die techniek al zover? Er zijn legio mogelijkheden. Een veelgehoorde wens was: ga aan de slag maar valideer de uitkomsten, stel informatie veilig en organiseer de kwaliteit en uitwisseling van de benodigde data. Maak de maatschappelijke impact van keuzes inzichtelijk en zorg voor uitlegbaarheid en vertrouwen.