De ondertekening van het Interbestuurlijk Programma, met op de voorste rij UvW-voorzitter Hans Oosters (tweede van links (foto: Kick Smeets / ministerie BZK 2018).

Het Rijk gaat financieel bijdragen aan klimaatbestendig waterbeheer, waardoor provincies, gemeenten en waterschappen er niet meer alleen voor staan. Deze kabinetsperiode investeren de waterschappen 2 miljard euro in klimaatadaptatie. De bijdrage van het Rijk vloeit voort uit het Interbestuurlijk Programma, dat op 14 februari werd ondertekend. Voor het totale programma is 1,4 miljard euro beschikbaar.

In het Interbestuurlijk Programma (IBP), dat werd ondertekend door premier Rutte, minister Ollongren van BZK, de VNG, IPO en de Unie van Waterschappen, staan de uitgangspunten voor een gezamenlijke aanpak van maatschappelijke vraagstukken die de verschillende bestuurslagen overstijgen. Niet alleen op klimaatgebied, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van het sociaal domein, duurzame economische groei, energie en mobiliteit.

Miljarden euro’s beschikbaar
Volgens premier Rutte staat Nederland de komende tijd voor een aantal uitdagingen die zich niet beperken tot de grenzen van een gemeente of regio. Het Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen hebben daarom afgesproken om samen een aantal grote maatschappelijke opgaven aan te pakken. Het Rijk heeft hiervoor het provinciefonds en het gemeentefonds aanzienlijk verruimd. Uit die fondsen komt de jaarlijkse subsidie die provincies en gemeenten van het Rijk ontvangen. Daarnaast investeert het Rijk ook door het inzetten van extra geld en andere intensiveringen. Er is 1,4 miljard euro beschikbaar voor de opgaven in het IBP. De totale fondsverruiming voor gemeenten en provincies bedraagt ruim 6 miljard euro. Hoeveel daarvan uiteindelijk in klimaatbestendig waterbeheer wordt gestoken, is nog onduidelijk. Het IBP bevat namelijk negen benoemde, grote maatschappelijke opgaven, waarvan ‘samen aan de slag voor het klimaat’ er slechts één is. Bovendien staat er aantal ‘overkoepelende thema’s’ in het IBP, die gaan onder meer over krimp- en grensregio’s, het aansluiten van de Nationale Omgevingsvisie op de bestaande Omgevingsvisies, en samenwerking op EU-dossiers.

Verdieping en uitwerking
De partijen stellen in het IBP vast dat er tussen verschillende van deze opgaven dwarsverbanden bestaan. Zo bestaat er bijvoorbeeld overlap tussen ‘samen aan de slag voor het klimaat’ en ‘toekomstbestendig wonen’. Alle dwarsverbanden zullen de komende tijd in kaart gebracht worden. De bedoeling is dat de kansen en knelpunten op deze dwarsverbanden worden besproken, om effectieve samenwerking mogelijk te maken. Het IBP volgt namelijk drie stappen: na de programmastart (fase A) volgt een fase ‘verdieping en uitwerking’, waarna definitieve afspraken per opgave worden vormgegeven en gemonitord. De komende tijd wordt daarom besteed om knelpunten en oplossingen in beeld te brengen. Deze verdiepings- en uitwerkingsfase moet eind mei zijn afgerond, zodat in de tweede helft van 2018 concrete afspraken kunnen worden gemaakt.

‘Dit jaar nog de schop in de grond’
Hans Oosters, voorzitter van de Unie van Waterschappen en één van de ondertekenaars van het Programma, laat in een eerste reactie weten erg tevreden te zijn met dit ambitieuze tijdpad: “Klimaatverandering vraagt sneller om maatregelen en een andere inrichting van het land. Het goede nieuws is dat de plannen daarvoor al klaar liggen. De plannen moeten nu van papier naar uitvoering. Gemeenten en waterschappen voeren nu stresstesten uit en daaruit komt naar voren waar Nederland kwetsbaar is voor hevige buien, hitte en droogte. We gaan met concrete maatregelen Nederland klimaatbestendig inrichten. Deze kabinetsperiode investeren waterschappen 2 miljard euro in klimaatbestendig waterbeheer. Om te kunnen versnellen is het goed dat er nu ook een bijdrage van het Rijk komt. Zo kan letterlijk dit jaar nog de schop in de grond.”

Investeringsagenda
De plannen waarop Oosters wijst, zijn vorig jaar door VNG, IPO en UvW al beschreven in de investeringsagenda ‘Naar een duurzaam Nederland’. Die bevatte een fors pakket aan maatregelen en investeringen – jaarlijks 28 miljard euro – die provincies, gemeenten en waterschappen willen inzetten om de overgang naar een energieneutraal en klimaatbestendig Nederland te versnellen. De decentrale overheden vroegen het nieuwe kabinet om mee te investeren in nationale programma’s en om knelpunten in wet- en regelgeving weg te nemen. Dat verzoek lijkt nu te worden gehonoreerd.

Het IBP is hier te downloaden.